De box met vijftig cd’s bevat geen dwarsdoorsnede van de belangrijkste orgelliteratuur. Ook doorgewinterde orgelliefhebbers zullen namen van componisten als De Bajadoz, Cavazzoni, Holzner, Erich, Fumagalli en Pelazza niet direct bekend in de oren klinken. En juist dat maakt de uitgave zo interessant. Grasduinen in deze box voelt als een ontdekkingsreis langs niet eerder gehoorde composities en onbekende, fraaie, veelal historische instrumenten.

Deze box is onder andere een Italiaans feestje omdat zeventien schijfjes elk aan één Italiaanse componist zijn gewijd, tegenover vijftien cd’s waarop steeds een Duitser aan bod komt. Het gros van de orgels staat in Italië en vrijwel altijd beroert een Italiaan de toetsen. Drie keer mag een Nederlander (Matthias Havinga, Piet van der Steen, Willem Tanke) zijn zegje doen.

Flair

Alle organisten staan hun mannetje. Het is genieten dankzij hun muzikaliteit, ragfijne speltechniek, virtuositeit, bevlogenheid en flair; vurig wanneer nodig, breed uitgesponnen en bezonken waar gewenst. Spelplezier spat veelvuldig van de schijfjes af.

Composities uit de 16e eeuw zijn vaak geschikt om te onthaasten, al moet je een echte liefhebber zijn om cd na cd met dit genre in de speler te leggen. Tegelijkertijd verveelt de vocale en intense klank van eeuwenoude Italiaanse orgels nooit en verplicht niemand je om cd’s vol canzones, ricercares of sonates in één keer te consumeren. Een pareltje is cd 2, waar slagwerker Mauro Occhionero de muzikale arena betreedt om samen te spannen met speelman Luca Scandali. Wát een ritmisch feest. Wie kan hierbij stil blijven zitten? Dat geldt bijvoorbeeld ook voor cd 40. Wilde Gambini luisteraars met zijn Concertone het stof uit de oren blazen? Wat een power bezit het Lingiardiorgel (1854) in Calcio. Heerlijk hoe de fluiten niet onder de indruk raken van een batterij tongwerken. Het onweert en een slagwerker van vlees en bloed is hier niet nodig, omdat de organist dit effect kan realiseren. Een Elevazione biedt kans om op adem te komen, maar in de Marcia gaat Gambini los op een manier die een draaiorgel het nakijken geeft. Zijn tijdgenoot Morandi kan er ook wat van.

Wegdromen

Diepgravend is die Italiaanse uitbundigheid en dat gekwinkeleer lang niet altijd. In elk geval is deze ongecompliceerde muziek geschikt voor een zonnige dag. Het is niet alleen een hupse mix van klankkleuren en ritmes wat de klok slaat. Ook Zuid-Europese composities kennen de nodige momenten waarbij je dankzij de zwevende Voce Umana kunt wegdromen. Wie zich wil bezinnen, kan aankloppen bij de diepzinnigere Gabrieli of zich laven aan de sobere magnificats van Kerll, waarbij de countertenor Lukasz Dulewicz zijn prachtstem laat horen.

Koraalbewerkingen van mannen als Scheidemann, Weckmann, Krebs en Pachelbel zorgen voor een feest van herkenning. Liefhebbers van wereldliteratuur komen aan hun trekken dankzij muziek van de Bachfamilie, Mendelssohn, Reger en Messiaen. En sla Rheinbergers ”Andantino amabile” niet over, dat zingend langs de gewelven zweeft. Mooi dat ‘onze’ Bert Matter met zijn ”Fantasie sur Une jeune fillette” een plek kreeg op de slot-cd met eigentijdse kost.

Voor wie graag verder kijkt dan zijn neus lang is, vormt deze box met fraaie opnamen –op twee cd’s na gemaakt in het laatste decennium– een uitdaging. Met dank aan Brilliantbaas Pieter van Winkel, die orgelliefhebbers blijft bedienen omdat ze volgens hem nieuwsgierig zijn en cd’s kopen.

500 Years of Organ Music – Volume 2; Brilliant Classics (96139); 50-cd; € 59,95; bestellen via www.brilliantclassics.com.