Dat stellen 55 Europese non–gouvernementele organisaties (NGO’s) woensdag in een rapport dat tegelijk in Den Haag en andere EU–landen is gepresenteerd. Uit hun onderzoek blijkt dat tussen 1994 en 2001 de EU ongeveer 10 miljard dollar aan wapens exporteerde naar ontwikkelingslanden. Dat is eenderde van het totaal dat deze landen aan wapens ontvingen.

De gedragscode voor wapenexport bestaat sinds 1998 en is vrijwillig. Op zich is de code effectief, zei H. Smith van Saferworld uit Groot–Brittannië. Maar er zitten enorme gaten in, zo blijkt nu. De NGO’s willen dat de gedragscode bindend wordt zodat de landen zich er beter aan houden. De EU–landen evalueren binnenkort afzonderlijk de wapencode. Met de rapportage in de hand hopen de NGO’s dat zij de regeringen en volksvertegenwoordigers ervan overtuigen dat de export van wapentuig effectiever moet worden gereguleerd en gecontroleerd.

Een van de grootste gaten in de code is dat wapenfabrikanten een licentie mogen aangaan met landen buiten de EU om daar wapens te maken. Zo heeft het Oostenrijkse wapenbedrijf Steyr–Mannlincher een overeenkomst met Maleisië om daar militaire wapens te produceren. Maleisië wil en kan de wapens exporteren naar landen waarvoor een wapenembargo geldt of andere landen met een dubieus regime. „We willen dat zo’n wapenbedrijf eerst goedkeuring vraagt aan de eigen regering. Die moet dan als voorwaarde opleggen dat het andere land de wapens niet zomaar verder exporteert", aldus Smith.

De NGO’s pleiten ook voor meer unanimiteit in de Europese Unie. Nu stelt ieder land eigen regels. Bovendien hebben de tien nieuwe EU–landen hulp nodig om een goede structuur op te bouwen om de (wapen)export goed te kunnen controleren. De wapenindustrie is ook zelf gebaat bij gelijke regels, omdat er dan geen concurrentievervalsing optreedt. Donderdag is in Den Haag een conferentie over de wapenhandel en gedragscode.