In een reactie bevestigt desgevraagd TenneT dat het hoogspanningsnet op 27, 28 en 29 juni overbelast was. Op alle drie de dagen waaide het flink (tot windkracht 7) wat een piek opleverde qua windenergie. Omdat er geen afnemers waren voor de stroom, raakte het netwerk uit balans. Ook donderdag was weer sprake van overbelasting.

TenneT stuurde op elk van de bewuste dagen een noodmelding de deur uit. Daarmee kreeg de netbeheerder extra bevoegdheden om de onbalans te kunnen herstellen. Volgens de woordvoerder zijn tot enkele honderden megawatts aan onder meer duurzame energie afgeschakeld. Ter vergelijk: de kerncentrale is goed voor bijna 500 MW. Het afschakelen van energie houdt in dat er minder of geen stroom meer geleverd wordt, door bijvoorbeeld windturbines stil te zetten.

Martin Martens van Enduris, beheerder van het regionale elektriciteitsnetwerk, bevestigt dat zijn bedrijf duurzame energie van het netwerk heeft moeten afkoppelen. Hij geeft aan dat uit een studie is gebleken dat er in Zeeland in de toekomst diverse knelpunten gaan optreden in het stroomnetwerk.

Borssele I en II

Het overvolle elektriciteitsnet van Zeeland levert extra uitdagingen op, omdat eind dit jaar de oplevering van twee grote windparken op zee wordt verwacht. De 94 turbines van Borssele I en II hebben samen een vermogen van 752 MW, wat gelijk staat aan de capaciteit van een flinke elektriciteitscentrale. Begin 2021 komen daar nog eens twee parken van Blauwwind bij: Borssele III en IV. „Als het lekker waait, kunnen die samen aan 10 procent van de Nederlandse elektriciteitsvraag voldoen”, zegt Martien Visser, lector energie en netwerken aan de Hanzehogeschool Groningen.

Een woordvoerder van Tennet zegt niet te verwachten dat stroomlevering door de windparken problemen gaat opleveren, maar durft daar ook geen garanties voor te geven. TenneT geeft aan dat de problemen in juni zich voordeden op het 150 kV-netwerk en dat er nog ruimte over was op het zwaardere 380 kV-net.

Ørsted, eigenaar van de windparken, maakt zich desgevraagd wel zorgen over het netwerk op land. Het is de vraag of het alle elektriciteit goed kan verwerken, zegt woordvoerder Stefan de Bruijn. Op stilstaande turbines zit Ørsted niet te wachten. „We zijn hierover in gesprek met TenneT en verwachten dat –conform afspraak– alle elektriciteit aan het net kan worden geleverd.”

Ørsted roept op om de beheerder van het hoogspanningsnet te ontlasten. De Bruijn: „TenneT heeft op dit moment veel op zijn bord liggen. Op zee kan TenneT ontlast worden door net als in andere landen, zoals Denemarken, de windparkontwikkelaar verantwoordelijk te maken voor het netwerk daar. TenneT kan zich dan op het netwerk op land richten.” In reactie hierop zegt de woordvoerder van TenneT dat het beheer van deze twee netwerken niets met elkaar te maken heeft. „Op zee liggen we volledig op schema.”

Aan de bak

Voor elk toekomstig knelpunt moeten oplossingen komen, zegt Martens, die voorzitter is van de tafel elektriciteit voor het Zeeuwse Energieakkoord. „Netbeheerders, waaronder TenneT, zullen nog flink aan de bak moeten om de doelstellingen te behalen.”

En daarmee is TenneT al volop bezig. Het bedrijf voerde al diverse verbeteringen aan het net door, aldus de woordvoerder. „Dat zorgt voor een opwaardering van de capaciteit, waardoor we verwachten dat meer windstroom geen problemen op zal leveren.” Ook liggen er nog aanpassingen op stapel. Zo moet er vanaf Borssele een nieuwe 380 kV-leiding komen naar het binnenland om alle stroom af te voeren. „De komst van die verbinding lost alle problemen structureel op.” Kanttekening: de aanleg van die leiding is vertraagd. De verbinding is pas in 2022 gereed, terwijl de windparken al veel eerder operationeel zijn.

Zolang de extra 380 kV-leiding er nog niet is, voorziet lector Visser geregeld problemen op het Zeeuwse stroomnet. „Het is speculeren, maar mijn inschatting is dat er op normale dagen voldoende capaciteit is. Op dagen met veel zonneschijn én veel wind zal overbelasting plaatsvinden. Dat betekent wellicht dat de turbines van Borssele soms stilstaan. Al is dat voor een dag niet erg. Dat gebeurt vaker met windturbines.”

De krapte op het Zeeuwse elektriciteitsnet staat niet op zichzelf. Op meer plekken in Nederland zijn er moeilijkheden. Donderdag nog waarschuwde Enexis dat het net in Brabant overvol raakt. Het huidige stroomnetwerk is nu eenmaal niet op het transport van alle extra duurzame energie gebouwd. Visser: „Er wordt nu zo ontzettend veel in zonne- en windenergie geïnvesteerd. Dat levert problemen op, omdat netbeheerders het niet kunnen bijbenen. Het aanleggen van nieuwe stroomnetten kost namelijk veel tijd.”