Canton promoveert op 22 oktober aan de faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam en het Academisch Medisch Centrum op het onderzoek. Uit de studie blijkt dat de rechtbank in een kwart van de zwaardere strafzaken vraagt om zo’n pro justitia–rapportage. In 85 procent van die gevallen wordt een maatregel in de vorm van therapie aangeraden, variërend van tbs tot een behandeling door de reclassering.

Delinquenten die zelf de behandeling dwarsbomen, komen daar vaak mee weg, constateert de promovendus. Normaal gesproken moeten zij een deel van de straf alsnog uitzitten, maar door het cellentekort komt daar in de praktijk weinig van terecht.

Canton maakt zich zorgen om het driekwart voor wie geen rapportage wordt aangevraagd. In die groep komen ook veel en vaak ernstige stoornissen voor, zo blijkt uit recent onderzoek. „Als iemand is veroordeeld tot een gevangenisstraf, komt hij vrij zodra die straf erop zit", stelt de psychiater vast. „Dan is er niemand die zich afvraagt of deze persoon nog gevaarlijk is."

Bij veroordeelden die wel een behandeling ondergaan, vermindert de recidivekans met 40 procent. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, werpt behandeling juist bij plegers van zedendelicten met kinderen vruchten af. Slechts 10 procent van die groep vervalt in herhaling. Bij geweldsmisdrijven en brandstichting is dat percentage het hoogst, namelijk 40 procent.

Bij de risicotaxaties is de afgelopen jaren veel verbeterd, concludeert Canton. Waterdicht is het nog niet. Zo blijkt dat het risico op herhaling vaak te hoog wordt ingeschat. „Haaks op het gevoel dat in de samenleving heerst, wordt bij zo’n risicotaxatie meestal het zekere voor het onzekere genomen."