Dat staat in een brief die de Algemene Rekenkamer vrijdag aan de Tweede Kamer heeft verzonden. De instantie maakte een overzicht van lessen uit eerdere overheidssteun, gebaseerd op eigen en parlementaire onderzoeken en enquêtes vanaf de jaren zeventig tot de kredietcrisis in 2008. Dat moet het kabinet historisch perspectief bieden bij besluiten over coronasteun.

Het kan zijn dat niet ingrijpen vanuit het perspectief van het publiek belang de minst slechte oplossing is, aldus de Rekenkamer. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als aan de nodige eisen voor overheidssteun zoals een goed en samenhangend reddingsplan niet wordt voldaan. Daarnaast is soms geen overheidssteun nodig maar kan de onderneming geholpen worden door specifieke regelingen voor de sector.

Terugblik

Een terugblik naar de afgelopen decennia toont dat het alternatief van niet ingrijpen lang niet altijd serieus overwogen is, aldus de Rekenkamer. Zo’n conclusie trekt bijvoorbeeld een parlementaire enquêtecommissie uit 2014.

De Algemene Rekenkamer dringt er daarom bij de overheid op aan ook bij de coronacrisis te blijven relativeren. „Vaak wordt gezegd dat de situatie uitzonderlijk en uniek is en dat de tijd dringt”, schrijven de onderzoekers. Zij vinden dat het vrijwel altijd meevalt hoe uitzonderlijk een situatie ook wordt beschreven.

Als voorbeelden van bizarre situaties uit het verleden halen ze de oliecrisis van 1973 aan, toen er door tekort aan benzine geen auto’s meer mochten rijden op zondag, of de stilgevallen luchthavens door de Golfoorlog van 1991.

KLM

De discussie is actueel omdat de overheid juist donderdag bekendmaakte 3,4 miljard euro aan staatssteun te verstrekken aan KLM. Milieuorganisaties zoals Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu en de Natuur en Milieu Federatie Noord-Holland zijn daar niet blij mee omdat de overlast voor omwonenden van Schiphol en de uitstoot van fijnstof en CO2 hierdoor in hun ogen in stand wordt gehouden.

Volgens de organisaties had het kabinet de keuze voor groen en eerlijk kunnen maken door KLM minder of niet te steunen. Zo hekelen de milieuclubs het uitblijven van belastingen op tickets en kerosine. Verder had volgens hen meer ingezet moeten worden op synthetische kerosine en zou KLM veel minder korte afstandsvluchten moeten uitvoeren naar plaatsen met een snelle treinverbinding als Londen, Parijs, Frankfurt en Brussel.

Failliet

De keerzijde van het niet of minder steunen is dat er dan veel bedrijven failliet gaan en er veel mensen ontslagen worden. Er ontstaat dan een sneeuwbaleffect aan negatieve financiële gevolgen. Zo waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) donderdag dat als er nog meer bedrijven omvallen dan nu al het geval is, banken zwaar onder druk komen te staan. In sommige landen kan dat problemen voor financiële stabiliteit veroorzaken.

Nederland is in dat opzicht kwetsbaar omdat de bancaire sector uit een relatief klein aantal grote instellingen bestaat. Als een bank omvalt, komt het hele financiële systeem in het geding.

Het risico is reëel dat de faillissementengolf nog heviger wordt. Bij ondernemingen groeit de schuldenberg al jarenlang en die ligt inmiddels op historisch hoog niveau vergeleken met het bruto binnenlands product (bbp).

Duitsland

Duitsland wist juist door extra overheidssteun te voorkomen dat er een golf aan faillissementen en massa-ontslagen ontstond, zo oordeelde de economische denktank Bruegel donderdag. Van alle landen in Europa steunt Duitsland steunt haar bedrijven het meest met in totaal 1,6 biljoen euro.