Vraag in 2020: Heeft theologie iets met thee te maken?

Met mensen omgaan is iets wat De Jager graag doet. Daarom meldt hij zich na zijn vwo-examen aan voor een opleiding geneeskunde. Hij wordt uitgeloot. Maar theologie is niet zijn plan B. „Ik ben geen talenwonder. En ik voelde geen roeping.”

De Jager kiest voor communicatiewetenschappen. Zonder succes. „Ik belandde op de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, in een traject voor uitvallers.”

Na het volgen van een gastcollege van nieuwtestamenticus prof. dr. G. H. van Kooten raakt De Jager er alsnog van overtuigd dat theologie bij hem past. „Hij liet zien wat de relevantie is van het op een wetenschappelijke manier omgaan met de Bijbel.”

Als 19-jarige hervormde jongen uit het Veluwse Nunspeet verhuist Mark naar Groningen. Hij ontmoet er zijn vrouw Julia, die momenteel haar bachelor theologie afrondt. Samen met hun zoontje wonen ze in de wijk Lewenborg. Kerken doen ze in de binnenstad, in de Martinikerk.

Zijn bachelor volgt De Jager aan de openbare faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Een bewuste keuze. „Ik wilde mijn eigen geloof kritisch bevragen.” In de jaren die volgen, groeit de roeping tot het predikantschap. Zijn master volgt De Jager aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), eveneens in Groningen.

De afgelopen maanden staan in het teken van het afstuderen. Voor zijn scriptie doet De Jager onderzoek naar de zaligsprekingen. Vrijdag verdedigt hij zijn thesis bij dr. A. B. Merz, docente Nieuwe Testament. Later volgt een kerkelijk examen en besluit een commissie of De Jager beroepbaar gesteld wordt binnen de Protestantse Kerk. Sinds een jaar heeft hij al wel preekconsent.

Najaar 2019 draagt de PThU De Jager voor bij de verkiezing van Jonge Theoloog des Vaderlands, die ieder jaar in november plaatsvindt tijdens de Nacht van de theologie. Hij wint.

De titel klinkt eervol.

„Dat maakt ook dat ik er niet happig op was om mee te doen. Zo’n titel past niet bij een theoloog; je moet niet arrogant worden. Aan de andere kant: het is een aanmoedigingsprijs, die de kans biedt om je als theoloog verder te ontwikkelen. En ik dacht dat ik toch niet zou winnen.”

Wat bracht de aanmoedigingsprijs met zich mee?

„Er gingen deuren open. Ik werd gevraagd voor lezingen en interviews. Maar het is toch een beetje vreemd, hoor. Ik ben maar gewoon een student. Wat helemaal bevreemdend was: meerdere vacante gemeenten vroegen of ze mij al konden beroepen.”

U kreeg ook uitnodigingen van seculiere media. Hoe ging dat?

„Ik zat inderdaad ineens in een talkshow van RTV Noord. Je komt er op zulke momenten achter dat veel mensen geen idee hebben van wat christenen geloven. Sommigen vragen zich zelfs af: Heeft theologie iets met thee te maken?

Dat de secularisatie verder gevorderd is dan veel christenen denken, ontdekte ik ook in gesprek bij studentenvereniging Vindicat. Dan zit je met een groep jonge, hoogopgeleide mensen, van wie er niet één weet wat christenen met Pasen vieren.”

Hoe komt het volgens u dat veel christenen de secularisatie onderschatten?

„Een van de effecten van secularisatie is dat we ons als christenen terugtrekken in eigen kring. Dat zie ik ook bij mezelf. Veel van mijn vrienden zijn christen. In Nunspeet zijn veel kerken en christelijke organisaties. De Groningse wijk Lewenborg heeft evenveel inwoners als Nunspeet, maar er gaan op zondag vijftien mensen naar de kerk in de wijk.”

Welke taak heeft een theoloog in de huidige maatschappij?

„Die taak is tweezijdig. Aan de ene kant moet hij laten zien dat de bestudering van het christelijk geloof en het spreken over God vanuit de Bijbel een volwaardige plek verdienen aan een seculiere universiteit. Het geloof is niet onredelijk.

Daarnaast ligt er een taak binnen de kerk. Daar moet hij erop wijzen dat christenen een roeping hebben naar de wereld toe. Ik ben betrokken bij de pioniersplek in Lewenborg. Daar is Jeremia 29:7b, NBV, het uitgangspunt: „De bloei van de stad is ook jullie bloei.””

Is de theologie als koningin der wetenschappen gevallen?

„Als we niet snel beseffen hoe belangrijk theologie is, dreigt zij te verdwijnen van de openbare universiteiten. De RUG is nog de enige openbare universiteit in Nederland met een theologische faculteit. Er dreigt een breuk met 600 jaar traditie en met het intrinsiek intellectueel toetsen en verdedigen van het geloof.”

Al staat theologie als wetenschap ook ter discussie.

„De interesse in religie en in God is groter dan je denkt. Hoe seculierder een club is, hoe meer me dat opvalt. Voor de jongeren van de seculiere vereniging Vindicat had religie iets exotisch. „Dus jij gelooft in Gód?” Toen ik daarop inging, kwam het al gauw op een inhoudelijk en boeiend gesprek, waarin ik ook heb verteld over Wie Jezus is.”

Ook binnen de kerk moet niet iedereen het van academische theologie hebben.

„Er zijn inderdaad mensen die denken dat theologen alleen aan de poten van de Bijbel zagen. Als jonge theoloog maak ik me er hard voor om duidelijk te maken dat goede theologie je geloof ook kan verdiepen en versterken. We moeten God liefhebben met heel ons hart en met heel onze ziel, maar ook met heel ons verstand en al onze kracht.”

Heeft een theoloog op alle vragen een antwoord?

„Nee. Een theoloog doet het pas goed als hij begint met luisteren. Naar andere mensen en naar God. Je spreekt altijd als tweede. Dat heb ik ook moeten leren. Je moet de Bijbel blijven lezen als de levende stem van God, voordat je er wetenschappelijk over nadenkt. Je kunt pas op een christelijke manier theologie bedrijven als je beseft waar je mee bezig bent. En hoe bijzonder het is dat je over God kunt spreken en erover kunt nadenken hoe je Hem kunt kennen.”

Nederland kan misschien wel wat meer theologen gebruiken?

„Zeker. In een seculiere samenleving weten mensen levensvragen minder goed een plek te geven. Ik sprak iemand van het wmo-team van de burgerlijke gemeente. Hij wist geen raad met mensen die een dierbare verloren hadden of ernstig ziek waren. Ze konden alleen financiële hulp bieden of doorverwijzen naar een psycholoog. Dan denk ik: Hoe kan het dat mensen een boeddhabeeld in de vensterbank zetten en naar Tibet reizen om in een zenklooster te gaan zitten, maar de kerk niet weten te vinden?”

Ja, hoe kán het?

„Er zal bij de kerken ook iets fout gaan. In reformatorische kerken is er best het besef dat een gemeente missionair moet zijn, maar zij vinden het lastig om dat vorm te geven.

Het besef van de nood waarin de kerk verkeert, is bij sommige kerken niet groot genoeg. Uit onderzoek blijkt dat 75 procent van de leden van kerken in Nederland ouder is dan 65.”

Hoe sterk moeten we ons laten leiden door de cijfers?

„Ik geloof zeker dat God niet afhankelijk is van cijfers en daarom begrijp ik het als mensen huiverig zijn om daarnaar te kijken. Maar we hebben ons verstand ook van Hem gekregen. We moeten ons afvragen hoe het kan dat de jeugd niet meer wordt aangesproken door het Evangelie, terwijl dat Evangelie zelf niet veranderd is.”

Hebben theologen hier een taak?

„Zeker. Zij kunnen het besef aanwakkeren dat het Evangelie krachtig is en blijft en dat het goed is om dat te blijven verkondigen. En dat het Evangelie niet begraven moet worden door de taal die je gebruikt.

In de samenleving wordt vaak gevraagd naar het goede leven. Veel klassieke theologie is het antwoord op die vraag. Neem zondag 1: Wat is uw enige troost in leven en sterven? Wanneer heb je een goed, een bloeiend leven? Als je ziel geborgen is bij Jezus. Dat moet je naar voren laten komen in het gesprek met mensen.”

Wat heeft de studie theologie met uw geestelijk leven gedaan?

„Een van de dingen die ik de afgelopen jaren heb geleerd, is dat geloven ook echt discipline vraagt. Mijn generatie heeft daar moeite mee. Consequent Bijbellezen, bidden en naar de kerk gaan zijn essentieel om als christen gezond te blijven. Ik denk dat jongeren handvatten nodig hebben om geloofsdiscipline te krijgen. Dat kunnen ze van ouderen leren.

Binnen de theologieopleiding is een mentoraatssysteem opgezet, waarbij een oudere predikant en een student aan elkaar gekoppeld worden. Het zou helpen om ook in kerkelijke gemeenten van die rolmodellen te hebben, die als mentor kunnen fungeren voor studenten uit de gemeente.”

Jong en oud tezamen

Mark de Jager werd in november 2019 verkozen tot Jonge Theoloog des Vaderlands. De ‘oude’ Theoloog des Vaderlands is dr. Samuel Lee, voorganger van een onafhankelijke pinksterkerk in Amsterdam.

Dr. Lee en De Jager bezochten eerder dit jaar enkele gezinnen in Groningen die zijn getroffen door aardbevingsschade. „Dat was een eyeopener, zowel voor de mensen uit Amsterdam –van wie sommigen nauwelijks buiten de Bijlmer zijn geweest– als voor de Groningers”, aldus De Jager. „Ze vonden elkaar in het spreken over de pijn die ze ervaren. Een jongen uit Nigeria vertelde over de gevolgen van oliedumping in het gebied waar hij opgroeide. Dat werd vergeleken met de aardbevingsschade in Groningen.”

Het bezoek is niet het enige project waarin jong en oud samen optrekken. De Jager is redacteur van een boekje waarin jongere en oudere theologen met elkaar in gesprek gaan over een tekst. Dr. Lee schrijft daarin het voorwoord. Samen met dr. A. J. Plaisier, voormalig scriba van de Protestantse Kerk, richt De Jager zich daarbij op een tekst van Augustinus.

„Met deze publicatie willen we laten zien dat theologie studeren ook je geloof kan versterken en dat het niet altijd zo is dat theologen van hun geloof afvallen”, aldus De Jager.

Mark de Jager

Mark de Jager (1993) groeit op in Nunspeet. Hij verhuist in 2012 naar Groningen, waar hij van 2012 tot 2016 de bacheloropleiding theologie volgt aan de faculteit godgeleerdheid en godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Van 2016 tot 2017 is hij masterstudent aan dezelfde faculteit en is hij tevens studentassessor bij het college van bestuur van de RUG. Sinds 2017 volgt hij de masteropleiding gemeentepredikant aan de Groningse vestiging van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Hij is betrokken bij een pioniersproject in de wijk Lewenborg in Groningen. Hij is getrouwd met Julia, die ook theologie studeert. Samen hebben ze een zoontje.

De Jager is lid van zowel de Gereformeerde Bond als de Confessionele Vereniging.

Vraag in 2020: Heeft theologie iets met thee te maken?

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?