Dr. Beatrice de Graaf waarschuwt in het boek ”The Lamb and the Wolf: Christian Faith, Philosophy and International Relations” voor een totalitaire benadering van veiligheid. De staat ziet het dan als taak het volk te beschermen tegen elk denkbaar risico. Ze haalt de woorden aan van de vroegere Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld, die zich in de strijd tegen het terrorisme wilde indekken tegen „the unknown unknown.”

Het boek, onder redactie van Simon Polinder en dr. Govert Buijs, is grotendeels een bundeling van lezingen. De noodzaak voor bezinning op internationale betrekkingen zien Polinder en Buijs in het feit dat religie steeds meer een factor is in het wereldgebeuren – soms ten goede, maar vaak ook ten kwade.

Toen Beatrice de Graaf haar waarschuwing tegen het veiligheidsdenken schreef, was het woord corona nog onbekend. Inmiddels is duidelijk hoe reëel haar waarschuwing is. De preventie tegen corona grijpt diep in in burgerlijke vrijheden.

Veiligheidsdenken is doorgaans niet erg genuanceerd, zegt De Graaf. Het schendt zonder scrupules de privaatheid. De burger mag zich intussen overal registreren. En wee degene die er vraagtekens bij zet, want die maakt zichzelf tot doelwit.

Beatrice de Graaf plaatst vanuit christelijk perspectief kanttekeningen bij deze omgang met veiligheid. Het kwaad is er, zegt ze, maar dat zal nooit overwinnen, en zelfs uiteindelijk verdwijnen. In de tussentijd kan alleen God ons echt beschermen en zijn alle maatregelen schijnzekerheid.

In plaats van mensen bang te maken moeten christenen in een samenleving die door veiligheidsdenken wordt overheerst, proberen de angst weg te nemen en het recht te bevorderen. Voor het geval christenen zelf in het vizier van de veiligheidsstaat komen, moeten ze zorgen voor voldoende „rechtsstatelijke geletterdheid.”

Kuyper

Dr. Robert Joustra schrijft over de internationale politiek van premier Abraham Kuyper. Het primaire motief lag voor hem niet in de wereldhandel –die brak pas later door– maar in de verkondiging van het Evangelie.

Dit bepaalde ook zijn idee over het kolonialisme. Net als in Nederland moest in de koloniën vrijheid van godsdienst bestaan. Maar het uiteindelijke doel was dat er ruimte was om het Evangelie ook daar te brengen.

Zending was geen taak van de staat, maar de staat moest bevorderen dat de verkondiging kon doorgaan. Het Evangelie was immers ook belangrijk voor de ontwikkeling van de volken, meende Kuyper. Naties waar de naam van Jezus Christus bekend was, hadden hoger welzijn dan onbereikte volken. Voogdijschap onder een westerse (christelijke) meester zou deze volken goed doen.

Wie in deze weken van wereldwijde demonstraties tegen racisme leest hoe Kuyper de rassen beziet, krabt zich achter de oren. Elk volk is een afzonderlijk organisme met ander bloed, schrijft Kuyper, geleid door een afzonderlijk idee en met een andere goddelijke taak. „Laten we stoppen te vermengen wat door de natuur niet kan worden vermengd”, citeert Joustra. Rond 1900 was dit misschien alledaags, in 2020 klinkt het achterhaald.

Dooyeweerd

Veel auteurs in het boek noemen de naam van Herman Dooyeweerd, de Nederlander die wereldwijd wordt gezien als belangrijke grondlegger van de reformatorische wijsbegeerte. Dooyeweerd heeft diep nagedacht over het karakter van de staat. Maar tegenwoordig doet de staat er minder toe en leven we in de tijd van internationale organisaties.

In het licht van wat Dooyeweerd heeft gezegd, vallen de Verenigde Naties te zien als een vrijwillige samenwerking van staten, zonder zelf staat te zijn, schrijft dr. Jonathan Chaplin. Dr. Sander Luitwieler noemt de Europese Unie een „gemeenschap van volken.” Sommigen noemen de EU wel een staat, maar ze mist het monopolie op geweld en het recht om belasting te heffen.

In ”The Lamb and the Wolf” komen veel thema’s voorbij. Ook de verwijzingen naar andere literatuur zijn in orde. Voor wie zich wil verdiepen in christelijke visies op internationale betrekkingen, kan er zijn voordeel mee doen.

The Lamb and the Wolf: Christian Faith, Philosophy and International Relations; uitg. Brill Leiden; 330 blz.; € 59,00.