In steden als Berlijn en Rome ging het aanvankelijk nog wel goed. Betogers probéérden althans nog gehoor te geven aan de dringende oproep van de autoriteiten om 1,5 meter bij elkaar uit de buurt te blijven. Maar naarmate de opkomst groeide, vervaagden die grenzen al snel en stonden actievoerders op een gegeven moment dicht opeengepakt op pleinen en in straten.

Toch leidden die gevaarlijke situaties niet tot de maatschappelijke verontwaardiging die in Nederland ontstond na de demonstratie op de Dam. En al helemaal niet tot de politieke problemen die burgemeester Femke Halsema ondervond omdat ze niet ingreep.

Dat is merkwaardig. Want de bezwaren die veel Nederlanders tegen de mensenmassa op de Dam hadden, gelden voor andere Europese landen net zo goed, zeker in een zwaar getroffen land als Italië. Ook daar is het publiekelijk en massaal schenden van de afstandsregels in coronatijd een klap in het gezicht van zorgmedewerkers die de afgelopen maanden voor het leven van patiënten vochten. Ook daar kijken rouwenden die geliefden aan het virus verloren met verbijstering toe. En leg dit alles maar eens uit aan ondernemers die ternauwernood de crisis overleefden.

Natuurlijk is vrijheid van vergadering en betoging een stevig verankerd grondrecht. En het is vanzelfsprekend goed dat mensen hun stem tegen onrecht en misstanden verheffen. Maar het doel heiligt niet alle middelen, zeker niet in deze tijd en onder deze omstandigheden. Want hier geldt wel in het bijzonder de regel: demonstreren mag, maar inperken ook.

Dat laatste had ook in andere Europese steden beter moeten gebeuren. Daar bleef het vooral bij dringende oproepen van bestuurders aan organisatoren en betogers om verantwoordelijkheid te tonen. En in Duitsland bij een verzoek van de veiligheidsdiensten aan demonstranten om zich beter te verspreiden. Maar van actieve handhaving van de afstandsregels was niet of nauwelijks sprake.

Het is te hopen dat het gebrek aan overheidsoptreden niet tot een nieuwe uitbraak van het coronavirus leidt. Al weken wordt gewaarschuwd voor een tweede besmettingsgolf. Die vrees wordt door dit soort grootschalige bijeenkomsten, waarbij regels niet worden nageleefd, alleen maar gevoed.

Dat die angst niet uit de lucht is gegrepen, bleek dezer dagen al in de Verenigde Staten. Bij leden van de Nationale Garde, die werd ingezet om betogingen niet uit de hand te laten lopen, is een duidelijke toename van het aantal coronabesmettingen geconstateerd.