In de nacht van 30 april op 1 mei 1999 verlaat Marianne Vaatstra discotheek Paradiso in Kollum. Samen met twee jongens -met een van hen heeft ze op dat moment zo’n vier maanden een relatie- fietst ze naar huis. Ter hoogte van de sportvelden in Buitenpost gaan ze uit elkaar en Marianne fietst alleen verder in de richting van haar woonplaats. In Veenklooster, een paar kilometer van haar huis af, wordt ze van de fiets getrokken en een weiland in gesleurd. De dader verkracht haar op gruwelijke wijze, wurgt haar en snijdt haar uiteindelijk de keel door. Tot zover de officiële lezing van de politie.

Direct na de moord ontstaat grote maatschappelijke onrust in het Friese dorp. Op nog geen kilometer van de plaats delict ligt het asielzoekerscentrum (azc) Poelplaets. Veel streekbewoners zeggen overtuigd te zijn dat de verkrachter en moordenaar van Marianne uit het azc komt. In augustus 1999 bevestigt justitie in Leeuwarden dat ze op zoek is naar een Afghaan en een Irakees die kort na de moord uit het azc zijn verdwenen. De politie weet de Irakees in Turkije op te pakken en later de Afghaan in Engeland, maar hun DNA komt niet overeen met sporenmateriaal dat op de plaats van het misdrijf is gevonden. Van honderden mensen uit heel Nederland neemt de politie DNA af, maar dat levert geen resultaat op.

Op 2 juli 2001 ontbindt justitie het rechercheteam. Bijna een jaar later maakt het openbaar ministerie in Leeuwarden bekend dat er een vervolgonderzoek komt naar de moord op Marianne Vaatstra. Een geheel nieuw onderzoeksteam wordt opgericht. Succes blijft opnieuw uit en op 1 juli 2003 wordt de zaak stopgezet. Bij politie en OM blijven enkele mensen beschikbaar die vlot met de moordzaak aan de slag kunnen als daartoe weer aanleiding is. Elf mogelijke verdachten zijn overigens nog steeds voortvluchtig.

De vader van Marianne Vaatstra heeft inmiddels via de website www.mariannevaatstra.nl tientallen tips binnengekregen. Met een groep rechercheurs vanuit heel Nederland die zich via de website spontaan bij hem hebben gemeld, trekt hij de tips na. Vaatstra heeft forse kritiek op justitie en gelooft dat hij het slachtoffer is geworden van een politieke kwestie die vooral ten tijde van de moord speelde. „Tipgevers die naar de politie gingen en in de richting van het azc wezen, kregen op voorhand te horen dat ze niet zomaar moesten discrimineren.”

vraag (u14(Wat is dan volgens u de reden dat justitie niet verder lijkt te zoeken in die richting?

„Dat is heel simpel. Als de dader uiteindelijk toch een asielzoeker blijkt te zijn, moeten politie en justitie hun ongelijk toegeven. In de eerste jaren na de moord had de politiek er belang bij dat niet ontdekt zou worden dat de dader een asielzoeker was. Immers, in heel Nederland moesten opvangcentra komen om de grote toestroom van vreemdelingen op te vangen. Een antihouding ten opzichte van asielzoekers zou niet bevorderlijk zijn voor het vestigingsbeleid van opvangcentra.”

vraag (u14(Maar de politie heeft toch DNA afgenomen van mannen uit het azc?
„Ja, maar ten tijde van de moord zaten er 127 mannen. Toen justitie eindelijk met DNA-onderzoek begon, was het grootste deel al overgeplaatst naar andere centra of het land uit. Bovendien waren er ’s avonds in de disco twee mannen uit het azc die avances maakten naar onze dochter. Zij wees die af en volgens haar vriendin maakte een van die twee jongens een snijdende beweging langs zijn hals. Van een van hen is later DNA afgenomen, de ander was al verdwenen.”

vraag (u14(Waarom lieten de twee vrienden van Marianne haar dan vanaf Buitenpost alleen naar huis fietsen?

„Dat hele verhaal klopt niet. Een getuige heeft gezien dat de jongens direct vanaf Paradiso met z’n tweeën naar huis fietsten. Marianne was daar niet bij. Het OM heeft de getuige echter nooit serieus genomen. Wij denken dat Marianne al bij de discotheek in een auto is getrokken. Dat verklaart ook waarom de politie geen vingerafdrukken van onze dochter heeft gevonden op het stuur van de fiets die bij de plaats delict lag. Volgens de politie was het gladde materiaal van het stuur daar debet aan. Maar dat is onzin, want rechercheurs nemen ook wel eens sporen van bijvoorbeeld een raam. Marianne heeft niet eens op die fiets gezeten. Wij denken dat de dader het vervoermiddel er gewoon heeft neergelegd. De jongens hebben hun versie van het verhaal verteld uit angst dat zij uiteindelijk de schuld zouden krijgen dat ze Marianne alleen naar huis hebben laten fietsen. Daarom hebben ze er maar van gemaakt dat ze eerst nog een stuk met haar zijn meegefietst. Ze hebben heel goed beseft dat ze Marianne in gevaar hebben gebracht.”

vraag (u14(U bent overtuigd dat de dader uit het azc kwam?
„Nee, dat ben ik niet. Hij kan ook hier uit de buurt komen. Maar veel dingen wijzen erop dat het een asielzoeker was. Een forensisch psycholoog heeft later tegen mij gezegd dat het doorsnijden van een keel niet de manier is waarop een West-Europeaan doorgaans een moord pleegt.”