De droom van een vluchteling
Als jong meisje in Syrië droomt Aya ervan ballerina te worden. Door de oorlog ontvlucht ze met haar ouders en pasgeboren broertje Moosa haar land. Tijdens de gevaarlijke overtocht van Turkije naar het Griekse eiland Chios verliest ze haar vader. Als ze eenmaal in Engeland is, staat de 11-jarige vluchteling opnieuw een periode met veel problemen te wachten, maar gaat ze ook weer balletles volgen.
In het eerste hoofdstuk van ”De balletschoenen van Aya” ontdekt de hoofdpersoon dat kinderen balletles krijgen in een buurthuis in Manchester, nabij de opvangplek voor vluchtelingen waar ze verblijft. Aya mag meedoen en belandt in een groep meisjes die heel verschillend op haar reageren.
Auteur Catherine Bruton beschrijft de ervaringen van de jonge vluchteling in Engeland en onthult gaandeweg de achtergrond van Aya, die een jaar of zes is als de oorlog in Syrië begint. De balletschoenen die haar vader voor Aya heeft gekocht, kort voordat het gezin op de vlucht sloeg, behoren tot de schaarse bezittingen die ze heeft meegenomen.
In Engeland wordt de asielaanvraag van Aya, haar moeder en broertje eerst afgewezen en dreigen ze hun plek in een opvangcentrum te moeten verlaten. Ze krijgen onderdak in de ruime villa van een balletlerares die zelf in haar jeugd als Joodse vluchteling vanuit Praag naar Engeland kwam. Haar ouders en zusje kwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog om.
Op de dag dat Aya’s moeder naar een hoorzitting moet in verband met haar asielprocedure doet Aya auditie voor de Royal Northern Ballet School. De spanning wordt haar even te veel, maar ze krijgt uiteindelijk groen licht om de opleiding te gaan volgen. Haar moeder komt eveneens met goed nieuws terug: het gezin mag in Engeland blijven.
”De balletschoenen van Aya” brengt de leefwereld van een gevlucht kind dichtbij. Op een knappe manier verweeft Bruton diverse verhaallijnen met elkaar, waarbij enkele kinderen van Aya’s balletclub uiteindelijk hun eigen problemen blijken te hebben. Een enkele keer stuit de lezer op een (vertaalde) term die vragen oproept. Wat stellen jongeren van een jaar of elf zich bijvoorbeeld voor bij een zin als: „Haar maag pulseerde”?
Hoewel het boek zich in Engeland afspeelt, verschillen Aya’s ervaringen weinig van die van haar leeftijdgenoten in Nederlandse azc’s. Een rode draad in het boek is dat Aya gezien wil worden „gewoon als een meisje in een balletpak dat een pirouette kon”, en niet als asielzoeker, liefdadigheidsproject, sneu geval of oorlogskind. Dat zal weinig anders zijn bij Syrische, Afghaanse en Iraanse vluchtelingenkinderen in Nederland, ook als ze niet dromen van een toekomst als ballerina maar als onderwijzer, advocaat of arts. Ze willen vooral gewoon kind zijn.
Boekgegevens
De balletschoenen van Aya, Catherine Bruton, vertaald door Ernst Bergboer; uitg. KokBoekencentrum; 240 blz.; € 17,99
