In een recente biografie komt Susannah Spurgeon naar voren als een ontwikkelde vrouw en steunpilaar van de man die zij intens liefhad.

In onze taal klinkt de uitdrukking „in iemands schaduw staan” een beetje negatief. Zo niet in de Bijbel, waarin het beeld vooral positief geduid wordt. Het is een plaats die bescherming en veiligheid biedt. Zó, in deze positieve betekenis, moeten we het zien als we zeggen dat Susannah in de schaduw van haar man stond. Zij had daar een ereplaats. Zij voelde zich daar veilig en gewaardeerd. En zoals Charles Spurgeon niet de predikant zou zijn geweest die hij was zonder Susie aan zijn zijde, zo zou Susannah niet de vrouw zijn geworden die ze was als ze niet met Charles was getrouwd.

De biografie van de Amerikaanse predikant Ray Rhodes heeft een aantal verrassingen in petto. Charles Spurgeon blijkt een romantische en attente man te zijn geweest. In zijn soms maandenlange afwezigheid schreef hij Susie iedere dag een brief. Toen hij eens een nieuwe kledingkast aanschafte, berichtte hij: „Ik zie uit naar het moment waarop jij je kleding erin zult hangen; elk draadje ervan is me dierbaar omwille van jou.”

Zij brachten hun huwelijksreis in Parijs door, een stad die Susannah op haar duimpje kende. Vanaf haar 36e jaar was Susie veel aan haar bed gekluisterd, vanwege lichamelijke pijnen. En aan het eind van haar leven was zij net zo bekend als haar illustere echtgenoot. De regionale pers schreef over haar doen en laten en zij wist enorme geldbedragen bijeen te brengen voor de (ver)bouw van kerken.

Frans

Het is bijzonder om te lezen hoe verschillend Charles en Susannah waren, maar toch van meet af aan een hechte eenheid vormden. Susannah groeide op als de enige dochter van een rijke fabrikant. Voor haar opleiding werden kosten noch moeiten gespaard. Ze kreeg onderwijs in muziek, kunst, etiquette en huishoudelijke zaken. Vanaf haar zestiende jaar ging ze meerdere keren voor een lange periode naar Parijs, waar ze logeerde in het gezin van de predikant Audebez. Ze genoot van het stadse leven en de culturele uitstapjes, maar verbreedde ook haar begrip van het Evangelie en leerde uitstekend Frans spreken. Het kwam later van pas, toen ze via haar Boekenfonds (zie kader) contact had met zendelingen en predikanten uit de hele wereld.

Zo rond haar 21e levensjaar kwam Susie tot bekering tijdens een preek in de Poultry Chapel. „Gedrongen door Zijn liefde was die avond de getuige van mijn plechtige voornemen mezelf volledig aan Hem over te geven”, schreef zij later. Toch brak daarna een periode van „donkerheid, zwaarmoedigheid en twijfel” aan. Die duurde tot de kennismaking met de jonge plattelandsdominee, van wie ze aanvankelijk niet zoveel moest hebben. Charles schonk haar ”De Christenreis” van John Bunyan. Voorin schreef hij: „Voor juffrouw Thompson met de wens dat zij voortgang boekt in de zalige pelgrimstocht. Van C. H. Spurgeon, 20 april 1854.”

Charles was er de man niet naar om de dingen op zijn beloop te laten. Nog geen twee maanden later waren ze beiden bij de openingsceremonie van het Crystal Palace in Londen. Hij gaf haar weer een boek, liet haar een passage over het huwelijk lezen en fluisterde in haar oor: „Bid jij voor hem die jouw echtgenoot zal worden?” Een originele manier om duidelijk te maken dat hij meer voor haar voelde dan een gewone vriendschap. Nog eens twee maanden later vroeg hij haar ten huwelijk.

Susie heeft veel bespiegelingen over haar huwelijk met Charles aan het papier toevertrouwd. Hierdoor bestaat er geen enkele twijfel over de nauwe band die hen verbond: „De volmaakte liefde die ons samenbracht, verflauwde of verslapte nooit. En ook al kan ik nu zien hoe onwaardig ik was om de levensgezellin te zijn van zo’n voortreffelijke dienaar van God, ik weet dat hij daar anders over dacht en zijn echtgenote beschouwde als Gods grootste aardse geschenk aan hem.’

De huwelijksreis voerde naar Parijs, waar Susie hem enthousiast de kathedralen en monumenten liet zien. Later heeft Charles de stad nog vaak bezocht, al dan niet in het gezelschap van zijn echtgenote.

Chronische ziekte

Binnen een jaar na hun huwelijk kregen ze een tweeling, de twee jongens Thomas en Charles. Terwijl Susannah herstellend was van een zware bevalling, kwam een ongekend zware beproeving op hun weg: de ramp in de Music Hall waarbij diverse mensen om het leven kwamen. Er zouden nog vele andere moeiten en zorgen volgen.

In het jaar 1868 sloeg een chronische ziekte toe. „Vanaf toen was ik vele jaren lang een gevangene in een ziekenkamer”, zoals Susie het zelf uitdrukt. Zij werd geen verbitterde vrouw, integendeel, het lijden louterde haar. Zij mocht roemen, juist in de verdrukking. Al haar brieven en boeken getuigen van Gods goedheid en genade. Zoon Thomas vergeleek haar met marmer, waarin je sporen ziet van het vuur. „Processen die op zichzelf afschuwelijk zijn, maar noodzakelijk om zo’n fijnkorrelige steen op te leveren die zo glad gepolijst kon worden. (…) God heeft door haar beproevingen heen ons en de gemeente iets gegeven wat wij anders niet zouden bezitten: haar edele persoonlijkheid en haar gepolijste karakter, die u in haar geschriften kunt terugvinden.”

Susie had een gave om schoonheid te zien in de natuur en in allerlei voorwerpen – ze zag er de schoonheid van God in weerspiegeld. In prachtig proza beschrijft ze de lessen die ze ontleent aan vogels, bomen en bergen, de pennen van haar man en de stoel in zijn studeerkamer.

Iets minder

”Susie, het leven en de erfenis van Susannah Spurgeon”, is geschreven door Ray Rhodes jr., predikant van de Grace Community Church in Dawsonville in de Verenigde Staten. Hij promoveerde in 2011 op een studie naar het huwelijk en de spiritualiteit van Charles en Susannah Spurgeon. Met enige Amerikaanse bombarie draagt hij het boek op aan zijn vrouw en (klein)kinderen en bedankt hij in het nawoord een horde mensen. Op zijn website staan allerlei loftuitingen op het boek, waarbij je denkt: Mag het ook iets minder zijn? Ik hoop niet dat we in Nederland zo’n cultuur rond boeken krijgen.

Intussen voorziet het boek dat Rhodes schreef wel in een lacune: er bestond slechts één biografie over Susannah, geschreven direct na haar overlijden in 1903. Rhodes beschikt over een schat aan brieven en andere persoonlijke documenten, waaruit hij overvloedig citeert. Het is grappig om te zien hoe hij de wat geëxalteerde toon van zijn negentiende-eeuwse hoofdpersonen overneemt: „Omringd door haar allerhartelijkste schoonfamilie genoot ze van een verkwikkende kop thee.”

Een minder sterke kant van het boek is dat de auteur regelmatig in herhaling valt. Ook ontkomt hij niet helemaal aan de valkuil om zijn hoofdpersoon op een voetstuk te plaatsen. Dat neemt niet weg dat hij een belangwekkend boek schreef over een begenadigde vrouw.

Het Boekenfonds van mevrouw Spurgeon

Susannah Spurgeon was in de eerste plaats de vrouw van Londens beroemdste predikant. Charles waardeerde haar als vrouw en moeder, maar zag haar ook als zijn vriendin en medestrijdster in de bediening. Als ze het moeilijk had met zijn lange perioden van afwezigheid, herinnerde hij haar eraan dat ze beiden God dienden: hij in zijn ambtelijk werk, zij omdat ze hem daarvoor afstond. Zij wist op haar beurt haar man steeds weer op te beuren en te bemoedigen.

Op zondagavonden, als hij moe was van het preken, las ze voor: poëzie van George Herbert of een preek van Richard Baxter. Al voor hun huwelijk vroeg Charles zijn verloofde om aansprekende citaten uit het werk van Thomas Brooks te selecteren. Hiermee stelde hij een boekje samen met de creatieve titel: ”Smooth Stones Taken from Ancient Brooks”.

Toen deel één van Spurgeons ”Lectures to my students” uitkwam, verzuchtte Susie dat ze graag een exemplaar daarvan in handen zou zien van „elke predikant in Engeland.” Charles daagde haar uit om dat idee te realiseren. Hierop richtte Susie het Boekenfonds van mevrouw Spurgeon op, waar ze tot haar dood veel werk voor verzette. Het Boekenfonds was voornamelijk bedoeld voor armlastige predikanten en bracht allerlei taken met zich mee: een uitgebreide correspondentie, de selectie van boeken, het regelen van de verzending en het bijhouden van de boekhouding. Zoon Thomas stelde terecht: „De goede Heere Zelf wist het middel dat haar pijn en kwalen het beste verlichten kon, en gaf haar dat werk op de juiste tijd in handen.” Susie schreef ook diverse boeken, waarvan enkele in het Nederlands vertaald zijn.

Susie, het leven en de erfenis van Susannah Spurgeon de vrouw van Charles H. Spurgeon, Ray Rhodes jr. (vert. Th. van Eijzeren); uitg. De Banier, 320 blz.; € 27,50.

Dit is het eerste deel van een tweeluik. Deel 2 verschijnt op 28 mei en belicht Spurgeons klassieker ”Rondom de enge poort”.