Stel dat het reproductiegetal 3 is. Dat betekent dat de gemiddelde coronapatiënt drie andere mensen besmet met het coronavirus. Dan zijn er vier patiënten. De drie nieuwe patiënten infecteren op hun beurt ook weer ieder drie mensen, waardoor er negen patiënten bijkomen en al dertien mensen corona hebben. Als die negen nieuwe patiënten ook weer drie mensen per persoon besmetten, komen er 27 zieken bij en zijn er al veertig patiënten. Bij de volgende stap zijn er al 121 zieken. In slechts tien stappen kan het totaal aantal patiënten stijgen van 1 naar bijna 90.000.

Toen het coronavirus Nederland bereikte, eind februari, was het reproductiegetal tussen 2 en 3. Met name in Noord-Brabant werden in korte tijd duizenden mensen ziek. Op 16 maart zakte het reproductiegetal tot onder de 1. Op die dag begonnen mensen met thuiswerken, bleven scholieren thuis en sloten restaurants, cafés en sportverenigingen hun deuren. Als het getal is teruggebracht tot 1, besmet elke patiënt gemiddeld nog één andere persoon. In een paar stappen scheelt dat al tienduizenden patiënten.

Als het reproductiecijfer verder zakt tot 0,5 zijn er twintig mensen nodig om tien anderen te besmetten, die op hun beurt vijf mensen ziek maken. Het coronavirus verspreidt zich nog wel, maar de uitbraak is beheersbaar en kan uitdoven. Het reproductiegetal zit sinds 16 maart onder de 1, hoewel dat voor de laatste weken nog wat moeilijk te berekenen is.

Het reproductiegetal is onder meer van belang om de druk op de ziekenhuizen te voorspellen. Als iemand besmet raakt, duurt het een paar dagen voordat mensen daadwerkelijk ziek worden. Daarna duurt het meestal nog een paar dagen voordat iemand zo ziek is dat hij of zij op een verpleegafdeling of een intensive care van een ziekenhuis moet worden opgenomen.

Daarbij kunnen kleine verschillen grote gevolgen hebben, legde de Duitse bondskanselier Angela Merkel vorige maand uit. Op dat moment was het reproductiegetal van het coronavirus in Duitsland 0,9. Als dat stijgt naar 1,1 bereikt het Duitse zorgstelsel in oktober de limiet van wat het aankan, aldus Merkel. Bij een stijging naar 1,2 bereiken ziekenhuizen die grens in juli en bij 1,3 al in juni. In Duitsland is het reproductiegetal vorige week vermoedelijk gestegen van 0,83 naar 1,1.