Sinds de Dag van de Aarde –22 april– staat de documentaire op YouTube en in een paar weken tijd bekeken bijna 7 miljoen mensen ”Planet of the Humans”. De Amerikaanse filmmaker Michael Moore –die bekend staat als links en progressief– is in zijn productie opvallend kritisch op hernieuwbare energie.

Illustratief is een deel ergens halverwege de documentaire: een rij defecte windturbines doemt op met op de achtergrond dreigende onweerswolken. Sombere muziek klinkt. Natuurliefhebber Jeff Gibs zegt teleurgesteld te zijn geraakt in duurzame energie. Grote wind- en zonparken zouden maar enkele decennia blijven staan. „Wat volgt is afbreken en opnieuw beginnen. Als er dan nog genoeg planeet over is.” Een filmbeeld toont hoe een machine eeuwenoude woestijnbomen verkruimelt om zo plaats te maken voor zonnepanelen.

Ongemakkelijke waarheid

De documentaire is door klimaatsceptici met open armen ontvangen. Het stipt immers „een ongemakkelijke waarheid” aan, zo klinkt het met een knipoog naar de populaire klimaatfilm van Al Gore. FVD-Europarlementarier Rob Roos schreef dat de documentaire bewijst dat „de groene religie van de ‘duurzame industrie’ een bedrieglijk verhaal is.”

Uit de energiebranche komt vooral kritiek. „Wat een meuk”, schrijft opiniemaker Thijs ten Brinck op zijn blog WattisDuurzaam.nl. „Het liefst zou ik deze film verder negeren. De ervaring met contraire shockdocs is helaas dat liefhebbers van contraire onzin ermee aan de haal gaan.” Ten Brinck somt vervolgens een lijst met onjuiste of misleidende stellingnames uit de documentaire op.

Tot slot is er een deel van het publiek dat aanslaat op de achterliggende hoofdboodschap van de documentaire. De zere plek waar de vinger bij wordt gelegd is namelijk het doorgeschoten kapitalisme. Hoe vaak gaat het onder een groene dekmantel niet alsnog om winstbejag? Groene energie zou staan voor „wanhopige maatregelen die niet de planeet redden, maar onze manier van leven.” Volgens de makers van ”Planet of the Humans” zijn technische maatregelen niet de oplossing voor de milieucrisis, maar moeten we „grip krijgen op de onbeheerste overbevolking en consumptie.”

Gedeeltelijk onjuist

Atse Louwen, onderzoeker zonne-energie bij Eurac Research in Bolzano, onderschrijft die hoofdboodschap. „In een eindige wereld kan niet alles maar blijven groeien. Ook terecht is het onderwerp greenwashing, er zijn bedrijven die duurzaamheid puur als marketing inzetten.”

Tegelijk staat dat volgens hem los van vraag of duurzame technologieën als zon en wind kunnen bijdragen aan een schonere toekomst. En daar wringt de film. „Er wordt gepoogd om de technologieën af te schilderen als net zo erg als fossiele energie. Dat klopt niet. Zo is het volkomen onjuist dat er meer energie nodig is om zonnepanelen of windturbines te maken, dan ze tijdens hun levensduur opwekken. Dit wordt keer op keer ontkracht in levenscyclusanalyses”, aldus Louwen, die promoveerde op de duurzaamheid van zonnepanelen.

Een ander misleidend element in de film is dat van zonnepanelen wordt beweerd dat ze het maar tien jaar volhouden. „Er zullen er vast zijn, maar dit zegt niets over van wat gangbaar is op de markt. Er wordt gemiddeld een garantie gegeven voor 25 jaar.”

De documentaire vertelt volgens Louwen al met al een „slecht uitgevoerd, suggestief, selectief en gedeeltelijk onjuist verhaal.” Het voegt volgens hem niets toe aan het klimaatdebat. „Het zijn allang ontkrachte onwaarheden over zonne-energie en wind, die als nieuwe en schokkende informatie worden gepresenteerd.”