„Maar papa en mama Blauw zeiden: „Jij bent ons Blauwtje niet – jij bent groen.” (…) En papa en mama Geel zeiden: „Jij bent ons Geeltje niet – jij bent groen.””

Generaties groeiden op met ”Blauwtje en Geeltje”. Het inmiddels klassiek geworden prentenboek liet kinderen kennismaken met simpele natuurkunde, maar vooral met grote thema’s. Een nieuwe uitgave, ter ere van het zeventigjarig jubileum van het boek, moet zorgen dat het klassiek geworden schrijf- en scheurwerk van Leo Lionni ook na zoveel jaar toegankelijk blijft.

”Blauwtje en Geeltje” is het verhaal van twee dikke vrienden. De gekleurde snippers zijn zó dik met elkaar dat ze elkaar een knuffel geven. Die heeft gevolgen: de vrienden worden groen – en daarmee zelfs voor hun eigen ouders onherkenbaar. Gelukkig biedt hun getoonde verdriet een oplossing: ze huilen tranen met tuiten, vallen daarop uiteen in tientallen blauwe en gele tranen die samen opnieuw Blauwtje en Geeltje vormen en worden tenslotte weer onvoorwaardelijk door hun ouders in huis genomen. Eind goed, al goed.

Fascinerend genoeg draait het boek daarmee om veel meer dan alleen om het mengen van twee primaire kleuren – de meest voor de hand liggende lezing, en dus wordt het boek in onderwijsland nogal eens gebruikt als kapstok voor een les over kleuren. In ”Blauwtje en Geeltje” komen immers nog tal van andere –en diepere– thema’s aan bod, zoals vriendschap, afwijzing en verdraagzaamheid. Met de relatiethematiek –van twee personen die elk hun eigen kleur inbrengen en daarmee hun eigen dynamiek creëren– heeft het kleuterboek zelfs een boodschap voor volwassenen.

Treinreis

Juist door die gelaagdheid kan het boek na zeventig jaar nog steeds op belangstelling rekenen: het boek is geschikt om kleuters primaire vaardigheden bij te brengen, maar biedt ook aanknopingspunten voor een les sociale vaardigheden in de bovenbouw.

Daarmee vertolkt het boek het gedachtegoed van Lionni. De in Amsterdam geboren illustrator scheurde en rangschikte de snippers die uiteindelijk ”Blauwtje en Geeltje” zouden vormen tijdens een treinreis om zijn vermoeide kleinkinderen te amuseren.

In zijn achterhoofd speelde echter ook de Wereldtentoonstelling in Brussel mee. Aan Lionni, die naar de VS emigreerde en daar naam maakte, was gevraagd een deel van het Amerikaanse paviljoen op de Wereldtentoonstelling te ontwerpen. De vormgever was zich echter bewust van de verdeeldheid die het Amerikaanse segregatiebeleid –waarbij anderskleurige burgers als inferieur werden beschouwd– in binnen- en buitenland opriep. Hij zag in de snippers een uitgelezen kans om een boodschap van inclusiviteit te prediken. Met ”Blauwtje en Geeltje” slaagde hij daarin, maar op politiek niveau riep zijn poging om de Amerikaanse inclusiviteit te prediken vooral onbegrip op. Het deel van het paviljoen op de tentoonstelling waarvoor Lionni verantwoordelijk was, riep door zijn vorm in eigen land veel weerstand op. Het gevolg: Lionni’s werk werd onder druk van de binnenlandse politiek gesloten en Lionni kreeg de zwartepiet toegespeeld. Hadden de politici hun oor bij Lionni te luisteren gelegd, dan was het vast niet zo ver gekomen.

Blauwtje en Geeltje, Leo Lionni; uitg. AnkhHermes; 48 blz.; € 18,50

Leo Lionni (1910-1999)

Leo Lionni (5 mei 1910, Amsterdam-12 oktober 1999, Chianti (Italië)) was auteur en illustrator van kinderboeken en werkte daarnaast als grafisch vormgever. Als kind werd hij beïnvloed door Hollandse meesters, later kwamen daar moderne stijlen bij. Het futurisme fascineerde hem lange tijd, maar stelde hem niet op zijn gemak; als Hollander had hij meer met de Nederlandse kunstbeweging De Stijl. Uiteindelijk liet Lionni zich vooral inspireren door Bauhaus.

Onder druk van het opkomende fascisme maakte Lionni, die een groot deel van zijn jeugd in Italië doorbracht, de oversteek naar de Verenigde Staten. Daar werkte hij in de reclame-industrie. Aan het einde van zijn periode in Amerika verscheen ”Little Blue and Little Yellow” (1959).

Leo Lionni keerde terug naar Italië en maakte nog tientallen andere kinderboeken waarmee hij diverse belangrijke prijzen won.