Als voorbeeld kan de situatie in Hongkong dienen. De autoriteiten daar hebben de bevolking opgeroepen de rijen te sluiten in de strijd tegen het coronavirus. Ze vroegen de burgers „de politieke verschillen” even te parkeren en solidair te zijn. Maar nu zaterdag vijftien prodemocratische leiders zijn opgepakt, komt de vraag op hoe solidair de autoriteiten zelf zijn.

Onder de arrestanten is de 81-jarige oprichter van de Democratische Partij, Martin Lee, die wel de „vader van de democratie” wordt genoemd. Waar de antiregeringsprotesten soms uitliepen op gewelddadigheden, behield hij altijd de kalmte. Een ander bekende persoon is ondernemer Jimmy Lai, oprichter van onder meer het kritisch mediaplatform Apple Daily.

Critici zien in de arrestaties de hand van Peking, die te midden van een wereldwijde pandemie kans ziet om de prodemocratische beweging in Hongkong definitief de kop in te drukken. „Nu alle landen druk zijn met de bestrijding van het coronavirus, maakt het autoritaire Chinese regime een einde aan de democratiebewegingen in Hongkong”, twitterde activist Joshua Wong uit Hongkong.

Het oppakken van zoveel prodemocratische leiders in één keer is zelden vertoond. De arrestanten zijn formeel opgepakt vanwege betrokkenheid bij de organisatie van en deelname aan illegale anti-Chinese protesten, vorig jaar in Hongkong. Er is dus niets vreemds aan de arrestaties, betoogde Peking in reactie op kritiek vanuit onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. „Niemand staat boven de wet.”

Maar critici wijzen erop dat de arrestaties niet op zichzelf staan. De vertegenwoordiging van Peking in het semi-onafhankelijke Hongkong, de Liaison Office, liet daags voor de arrestaties weten dat het recht op zelfbestuur van Hongkong niet absoluut is. Het zou een privilege zijn dat Hongkong enkel aan Peking te danken heeft.

Die redenering is echter in flagrante tegenspraak met de ‘grondwet’ van Hongkong, waarin de positie van de voormalige Britse kolonie ten opzichte van Peking is geregeld. Daarin staat dat China in Hongkong enkel zeggenschap heeft over aangelegenheden rond defensie en buitenlands bestuur, maar niet over binnenlandse kwesties. Zonder die regeling is Hongkong feitelijk niet meer een semi-zelfstandige eenheid.

Daarbij komt dat het hoofd van het Liaison Office eerder vorige week eiste dat Hongkong alsnog een omstreden veiligheidswet invoert, waarmee elke kritiek op de Chinese overheid feitelijk onmogelijk wordt gemaakt. Solidariteit van de autoriteiten van Hongkong met haar burgers betekent dat ze dergelijke inmengingen vanuit Peking niet over hun kant kunnen laten gaan.