Steeds meer mensen worden in de huidige magnetronmaatschappij gevloerd, leningen fungeren in zo’n maatschappij van sneller en nog sneller als financieel hallucinerend middel. Het is een situatie die in flagrante tegenstelling staat met het Markusevangelie, waarin Christus onder meer het belang schetst om, met Zijn goede voorbeeld, de verdoolden tot rust te laten komen. Feitelijk kan alleen de Schepper mensen weer goede waarde(n) verlenen.

Problematische schulden, bij meer dan één schuldeiser ’lopen’, en dat voor een schuldenlast van tienduizenden euro’s per cliënt, doen zich ondertussen bij ruim een half miljoen huishoudens voor. Dat werpt tevens de vraag op of met de geldbuidel rammelen (zoals bij een saneringskrediet) het ultieme antwoord is.

Sociaal kapitaal
Weliswaar op de achtergrond aanwezig, spelen diaconieën al jaren een belangrijke rol op het gebied van maatschappelijke zorg.

Zelfs de nieuwe Wet werk en bijstand voorziet nog onvoldoende in reïntegratie van langdurig werklozen, omdat bijvoorbeeld incasseurs een snelle terugkeer van die bijstandsgerechtigden naar de arbeidsmarkt dwarszitten. Want onder het gecontroleerde regime van de sociale dienst krijgt ook de deurwaarder toch elke maand zijn geld: als de cliënt weer aan het werk is, vooral met meerdere werkgevers (uitzendbureaus bijvoorbeeld) lukt de terugvordering veel minder intensief.

In dat stramien van kapitaalvernietiging proberen tal van ondernemingen mensen toch nog leningen aan te smeren, zonder zich af te vragen of dat allemaal wel kan bij betrokkenen. Ook incassobureaus hebben dat vuurtje ondertussen verder aangewakkerd; relatief kleine schulden worden door incasso-opslagen enorm groot, en pas als alles geblakerd is, rest als financieel brandwondencentrum de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP). Als beschermingsconstructie is dat wettelijk gesproken een mooi instrument, ter voorkoming van een feitelijk (persoonlijk) faillissement, maar momenteel staat de wet zó op de voorgrond, dat elke vorm van preventie verder weg is dan ooit.

Dat lijkt op de situatie dat je het huisartsenvak verbiedt en in ziekenhuizen alleen de afdeling intensive care overeind houdt. Want juist in een moreel ongezonde leefwereld vluchten mensen in leningen, omdat ze de waarde van sociaal kapitaal vergeten zijn: de waarde van een oprechte samenleving, die niet af te kopen valt met steeds maar weer leningen erbij.

Kennis spreiden
Goede wil en kennis van de Schrift zijn op zich niet voldoende om aan effectieve schuldhulp te doen. Dat vakgebied is daarmee feitelijk de diaconieën ontgroeid. In wezen is er een expertisecentrum nodig dat die kennis bundelt en verder verspreidt; een soort diaconaal AMC op ’financieel-medisch’ gebied, zoals ook de kennis van medische faculteiten onontbeerlijk is voor de kwaliteit van het huisartsenvak. Anders raken steeds meer mensen van onmisbare hulp verstoken, want de bestaande kanalen via de gemeentelijke kredietbanken (GKB’s) slibben momenteel volledig dicht.

Discussies over reële afloscapaciteit leiden ertoe dat minder dan de helft van de aanvragen in behandeling kan worden genomen. Tienduizenden mensen blijven op dit vlak nu al van broodnodige hulp verstoken. Hele bevolkingsgroepen massaal de kans ontnemen om in tijden van rampspoed medische hulp te krijgen, zou maatschappelijk tot grote consternatie leiden. Maar vooralsnog sluit iedereen de ogen voor de financiële genocide die in ons land binnen tien jaar dreigt plaats te vinden.

Als kerken hun actuele rol van schuilplaats met concrete hulpverlening, zie het Markusevangelie, willen blijven waarmaken, vraagt dat vooral in deze (eind)tijd om een antwoord. Over scheidslijnen van kerken en denominaties heen zou dat antwoord gelegen kunnen zijn in de vorming van een diaconale kredietbank op coachende grondslag: niet louter de geldbuidel hanteren, maar ook gezinscoaching bieden. Reeds bestaande initiatieven op dat vlak moeten op één lijn worden gebracht. Mensen hun waarde teruggeven: alleen vanuit het besef dat daartoe die Hoeder nodig is, kun je mensen ’recyclen’.

Bijpassende coaching
Dat geldt ook op financieel gebied, met bijpassende coaching, ook door zó de mensen te helpen die nu van alle hulp verstoken blijven, omdat bestaande instanties er geen geld of andere energie in willen steken.

Daar lag zo’n twintig jaar geleden ook het ontstaan van -om een voorbeeld te noemen- stichting Modus Vivendi in Rotterdam: je niet langer willen neerleggen bij ’financiële versterving’ van duizenden gezinnen, met kinderen die ongewassen en zonder eten op school aankomen omdat thuis de energie is afgesloten, en deurwaarders die af en aan lopen. Juist om dát tegen te gaan, weet Modus Vivendi als geen ander dat goede, dus tijdige schuldhulp niet mogelijk is zonder schuldeisers tijdig op één lijn te krijgen. De ruim 50.000 schulddossiers volgens die ’mediation’-georiënteerde aanpak bewijzen dat wel degelijk: dat schuldhulp niet steeds hoeft te verzanden in oorlogshandelingen tussen deurwaarder en schuldenaar.

Toch hebben door Modus Vivendi georganiseerde bijeenkomsten over versterking van de rol van diaconieën in schuldhulp nog niet tot de broodnodige samenwerking in die kringen geleid. Want al bestaat er wel zoiets als medisch tuchtrecht, de financiële variant daarop is zo mogelijk nog ontoegankelijker, waardoor concluderend de vele persoonlijke drama’s in falende schuldhulp vooral verklaard kunnen worden uit het feit dat schuldeisers alle mogelijke juridische hulp kunnen aanspreken, maar dat voorál de bijtijdse en specialistische inbreng voor de schuldenaar volledig ontbreekt.

Alle reden voor meer diaconale samenwerking op dit vlak, met als ultieme doel een diaconale kredietbank om het bestaande fileleed in schuldhulpverleningsland (lange wachtlijsten bij GKB’s) tegen te gaan. Deze kolommen kunnen een prima forum zijn om nieuwe initiatieven te doen ontstaan, waarmee op basis van onderlinge samenwerking tevens kan worden voorkomen dat steeds opnieuw het wiel moet worden uitgevonden.

De auteur is journalist en was voorheen werkzaam bij de sociale dienst in Tilburg.