Eén slagveld is de buurtschap Prinsenkamp, even ten noorden van Voorthuizen. Platgebrande boerderijen zijn de stille getuigen van de verbeten gevechten die hier maandag en dinsdag zijn gevoerd.

Heftige weerstand hadden de Canadezen wel verwacht, gezien de strategische ligging van Voorthuizen. Koste wat kost wilden de Duitsers de wegen naar West-Nederland, de Festung Holland, openhouden voor hun terugtrekkende troepen uit de IJssellinie. Voorthuizen werd dan ook verdedigd door de Hermann Göringdivisie, een van de keurtroepen. Het hoofdkwartier was gevestigd in de hervormde school in de Kerkstraat. Daaromheen is tot het laatst toe hevig gestreden.

Maandag in de namiddag veroverden de Canadezen, die vanuit Barneveld oprukten, al de spoorlijn Amersfoort-Apeldoorn. Daarna hadden ze het gemunt op de doorgaande wegen om de Duitsers de pas af te snijden en Voorthuizen te omsingelen. De vijand stelde daar zware wegversperringen en artilleriestellingen tegenover. Vooral in de buurtschap Zeumeren tussen Barneveld en Voorthuizen verzetten eenheden zich. Enkele Canadezen en zeker vijftig Duitsers sneuvelden.

Brand

In de loop van maandagavond konden de Canadezen toch voorzichtig Voorthuizen naderen. Een boerderij met rieten kap nabij de Kerkstraat, die tussen de strijdende partijen helemaal in de vuurlinie kwam te liggen, ging daarbij in vlammen op. De bewoners, die zich met een gezin uit de Kerkstraat in de kelder hadden verschanst, konden nog vluchten naar een veiliger heenkomen. Behalve de boerderij met 25 koeien en een paard brandden ook een schuur met varkens en twee hooibergen met rieten dak geheel uit.

Na versterking vanuit Barneveld met de tanks van de 8th Canadian Hussars wonnen de Canadezen gisterochtend geleidelijk veld. Marieke van de Meij zag ’s middags even na tweeën de eerste geallieerden haar Schoolstraat inrijden. „Sommigen gingen toen al naar buiten, anderen durfden pas om een uur of vijf de kelders uit te komen. Toen was Voorthuizen al grotendeels bevrijd, maar de Kerkstraat nog niet. Daar werd nog geschoten, daar waren nog Duitse militairen.” Door granaatvuur kwamen het gezin van smid Jacob Stomphorst en een onderduiker uit Harderwijk aan het einde van de Kerkstraat om het leven kort voordat de laatste Duitsers er verdreven waren. De hervormde school, woningen en gebouwen zijn verwoest.

„Maandag hoorden we al de hele dag het geschut van de geallieerde troepen dichterbij komen”, vertelt een buurtbewoonster. „In de namiddag zagen we de zware tanks door de weilanden naderen. ’s Avonds om zeven uur barstte het geweld los. Met onze twee kinderen onder de arm holden we naar de schuilkelder. Na tienen werd het rustiger. Om precies twaalf uur brandde het weer los. Toen ging het de hele nacht door. Als we even buiten de schuilkelder keken zagen we tanks staan, recht tegenover de begraafplaats. Het hele weiland stond vol, zo ver we konden kijken. Het Duitse geschut stond in de Prinsenkamp en langs de Woudsteeg opgesteld, meestal naast een boerderij. Het duurde dan ook niet zo lang of alles in een grote cirkel rondom stond in lichterlaaie. Onze positie leek in de eerste instantie alles behalve rooskleurig, maar de Duitsers dachten dat de vijand zich in het bos richting Putten verschanst had en richtten dus hun aanval daarop. De projectielen kwamen dan ook net niet aan ons toe.”

Veel verzet

Dinsdagavond trokken de Canadezen verder. Tussen Voorthuizen en Putten is vannacht zwaar gevochten. De Canadezen blokkeerden de vluchtweg van Duitse troepen naar het IJsselmeer. De Duitsers boden veel verzet, naar verluidt omdat hun generaal Blaskowitz tijdelijk zijn hoofdkwartier in Putten gevestigd had. Verschillende huizen werden zwaar beschadigd door Canadees artillerievuur. Vanochtend konden ook de Puttenaren eindelijk de Nederlandse driekleur laten wapperen.

Bronnen: oudbarneveld.nl en Barneveld 1939-1945

serie

In het spoor van de bevrijders

Geallieerde troepen maakten 75 jaar geleden een eind aan de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze serie volgt het spoor van de bevrijders. Deel 7: Voorthuizen.