Het zijn de helden van Apeldoorn: Albert van de Scheur en Gijs Numan. De twee verzetsmensen staken vannacht bij het sluisje het Apeldoorns Kanaal over, informeerden de Canadese bevrijders en wisten zo een zware beschieting van Apeldoorn te voorkomen. Ze deden dat met gevaar voor eigen leven; de geallieerden hadden ze ook voor Duitsers kunnen aanzien.

De Canadese troepen, die op 16 april vanuit het zuiden en oosten Apeldoorn naderden, waren van plan om vanmorgen vroeg de Veluwse stad met zware artillerie te beschieten. De Canadezen hadden de indruk dat de stad zwaar zou worden verdedigd door de Duitsers. Maar bezetters waren er nauwelijks meer.

Een hevige beschieting zou veel doden en gewonden onder de Apeldoornse bevolking hebben betekend, nog afgezien van de schade aan de stad. Van de Scheur en Numan weten met hun actie een beschieting te voorkomen. Al kost het de twee moeite om de Canadese commandant te overtuigen. De verzetslieden moeten terug en nemen de tweede keer een aantal Duitsers mee, die zich eerder aan het verzet hebben overgegeven. De gevangenen behoren tot een Sprengkommando dat de Deventerbrug moest vernielen, maar van dat voornemen is afgebracht door het verzet. Zij overtuigen de geallieerden.

Lichtkogels

Canadese soldaten van de 48th Highlanders slopen vanmorgen vroeg, nog voordat het licht werd, over de bruggen naar de westkant van het kanaal. Als ze aan de overkant zijn, schiet het verzet drie lichtkogels af. Daarna worden de motoren van de tanks, jeeps en vrachtauto’s gestart en daveren de Canadezen Apeldoorn binnen. Hier en daar bieden Duitse sluipschutters weerstand, maar daar maken de Canadese soldaten korte metten mee.

Jan Hardonk uit de binnenstad ziet het gebeuren. „Om half zes in de ochtend komt er iemand de Korenstraat uitlopen, lustig fluitend ”In naam van oranje, doe open de poort”. Het doet vreemd aan. Een overbuurman roept: „Apeldoorn is bevrijd”. Tegelijk klinkt een waarschuwing: „Nog geen vlaggen uit, de Duitsers zijn nog niet overal weg.” Ik wist niet of ik droomde of wakker was.”

Snel dringt de werkelijkheid door. Voorafgegaan door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten verschijnen Canadezen in hartje Apeldoorn. Hardonk: „Iedereen wenst elkaar geluk. Overal blijde gezichten. Al snel zie je de driekleur verschijnen. Wat fijn om de vlag weer te kunnen uitsteken. Hij ligt bij mij al maanden klaar. Plechtig is de vlag op het raadhuis gehesen, gevolgd door het zingen van het Wilhelmus.”

Veel tijd om feest te vieren hebben de Canadezen niet; de Duitsers zijn nog niet verslagen. De Canadese genie bouwt in allerijl een Baileybrug over het kanaal om de beschadigde Deventerbrug te versterken. Pas in de middag kunnen de Canadezen uit de stad via de Amersfoortseweg de opmars voortzetten.

Doorstoot

Ook Lieren, Oosterhuizen en Beekbergen zijn vandaag bevrijd. De vlaggen gaan uit. In de stad Apeldoorn is er bijna geen doorkomen aan: de straten zijn verstopt door de uitgelaten bevolking en de doortrekkende troepen. Delen van de troepenmacht trekken via Hoog Soeren in westelijke richting en bevrijden zo dit dorp. De Canadezen –die hun hoofdkwartier in Apeldoorn willen vestigen– voeren om een doorstoot uit in de richting van Barneveld, langs de zuidkant van Apeldoorn. Bij de Echoput krijgen de Canadezen een aanval van Duitse parachutisten te verduren. Ook de kruising bij Nieuw Milligen wordt hardnekkig verdedigd, eveneens door parachutisten, maar Uddel wordt wel bevrijd.

Vanavond zijn er in alle kerken in Apeldoorn dankdiensten. „Deze 17e april 1945 zullen we nooit meer vergeten”, zegt Hardonk. Hij is van plan om vanavond naar dominee Karres in de Grote Kerk te gaan. „Hij gaat preken uit Psalm 126 vers 1. Het zal wel druk zijn.”

Bron: apeldoornendeoorlog.nl

serie In het spoor van de bevrijders

Geallieerde troepen maakten 75 jaar geleden een eind aan de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze serie volgt het spoor van de bevrijders. Deel 6: Apeldoorn.