Een angstige nacht heeft Otterlo achter de rug. Urenlang lag het dorp in de vuurlinie. Tot veel inwoners dringt nog amper door wat er is gebeurd de afgelopen dagen. Het voornaamste beseffen ze nu (dinsdag 17 april 1945) zeker: het juk van de Duitse bezetting is eindelijk definitief afgeworpen.

Gistermiddag (maandag 16 april) leek het al zover. Rond een uur of twee verklaarde de vijfde Canadese tankdivisie, die vanaf de Hoge Veluwe was opgerukt, Otterlo ‘vrij van vijanden’. De meeste tanks en trucks met brandstof en munitie trokken daarop verder, richting Wekerom en Barneveld. Het divisiehoofdkwartier, enkele artillerie-eenheden en een infanteriebataljon bleven achter, onder meer in de kerk en de school.

Otterloërs verwachtten al dat de Canadezen hun dorp spoedig zouden veroveren. Zondag werden berichten gehoord dat Deelen en Schaarsbergen waren bevrijd. Ook het Kröller-Müller Museum, waar een ziekenhuis van het Rode Kruis is gevestigd, kwam in Canadese handen.

Maandag kon Otterlo vrij gemakkelijk worden ingenomen, mede met hulp van de Irish Regiment of Canada. Deze eenheid kon het dorp in de ochtenduren vanuit Arnhem “zonder al te veel tegenstand” naderen, vertelt één van de militairen, Sam Doggart. “Totdat we hoorden dat in een boerderij zo’n 800 meter voor Otterlo een vijandelijke haard zat. Een van onze mannen werd bij een verkenningspatrouille door een sluipschutter gedood. Toen we er vervolgens met een paar pelotons en een tank op afgingen, vonden we Duitsers in een bosje verborgen. Bij het fouilleren bleek dat ze geen wapens bij zich hadden. Eén soldaat was 15 en pas een maand in militaire dienst. We namen 57 Duitsers gevangen, de meesten waren lid van de Hitler Jugend. Slechts drie waren er ouder dan 20.”

Doggart ziet er vermoeid uit. “Onze commandant vertelde ons dat we een paar dagen in reserve zouden worden gehouden. We kregen onderdak in een woning in Otterlo en voor het eerst in ruim een maand deed ik mijn schoenen en enkele kledingstukken uit. Net toen we wilden gaan slapen werden we gewekt door mortiervuur.”

“De eerste aanwijzing dat een sterke tegenaanval van de Duitsers op komst was, kregen we even na middernacht”, zegt majoor Gordon Wood van hetzelfde regiment. “Een SS-officier met ongeveer 25 soldaten kwam met veel lawaai Otterlo binnenstormen. Kort daarna namen onze B- en C-compagnieën een grote strijdmacht waar.” Het divisiehoofdkwartier in pension ‘De Wever’ lag ook onder vuur.

De Canadezen maakten verwarrende uren door. “Radioverbindingen werkten niet meer. Hulptroepen waren op grote afstand en konden niet direct worden ingezet. Vriend en vijand waren in het donker vaak niet van elkaar te onderscheiden. In de chaos zijn zelfs eigen soldaten beschoten.” Canadese kanonnen werden uitgeschakeld. Er moest met handwapens en zelfs met blote handen worden gevochten. “De vijand kwam te dichtbij, we trokken ons terug naar een open veld net buiten het dorp”, aldus Doggart.

Helemaal duidelijk is het in alle consternatie nog niet hoe er toch een ommekeer kwam. Militairen spreken van “een wonderlijk toeval”. Naar het schijnt zijn enkele verdwaalde Canadese kanonniers, die hun stellingen niet meer konden houden, op een Engelse pantserdivisie in de buurt gestuit. Die kon met zes Churchilltanks, kanonnen en mitrailleurs te hulp schieten, ondersteund door twee Canadese vlammenwerpers. Deze overmacht was de Duitsers te veel. Ze capituleerden.

Voor zover nu bekend hebben de gevechten enkele honderden Duitsers, 17 Canadezen en zes Britten het leven gekost. Met de tegenaanval wilden de Duitsers, die ingesloten dreigden te raken, volgens bronnen uiteindelijk eigen troepen achter de Grebbelinie bij Woudenberg en Rhenen bereiken. Sommigen zou dat zijn gelukt.

Otterlo maakt de balans op. Veel huizen zijn beschadigd geraakt en er wordt getreurd om vier omgekomen inwoners. Een vader (51) en zijn zoon (11) werden door Canadees vuur geraakt, een jongen van 18 en een 5-jarige kleuter werden door granaatscherven getroffen.

Bron: slagomotterlo.nl

serie In het spoor van de bevrijders

Geallieerde troepen maakten 75 jaar geleden een eind aan de bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze serie volgt het spoor van de bevrijders. Deel 5: Otterlo.