Iets wat in Nederland niet snel gebeurt, is in sommige landen al volop aan de gang: boeren die de melk in de mestput laten lopen of over het land uitrijden, om het aanbod beter te laten aansluiten op de vraag.

Het Canadese zuivelbedrijf Dairy Farmers of Ontario vraagt aangesloten boeren sinds deze week om roulerend de melk van hun koeien weg te laten lopen. Volgens vakblad Ontario Farmer gaat het wekelijks om 500 boeren met 5 miljoen liter melk per week. Aanleiding is de weggevallen vraag naar dagverse zuivel van restaurants, hotels en scholen, die vanwege de maatregelen tegen corona gesloten zijn. Het zuivelbedrijf verwerkt de melk van een derde van alle Canadese melkveehouders.

De zuivelmarkt in Canada is strikt gereguleerd. Productie en import worden afgestemd op de vraag. Maar ook in de Verenigde Staten, Frankrijk en Italië vragen zuivelfabrieken hun boeren om de komende weken tot 5 procent minder melk te leveren.

Dumpen

In Nederland is het dumpen van melk niet aan de orde. De koepel van zuivelbedrjiven NZO laat weten dat de fabrieken de handen ineenslaan om de zuivelproductie tijdens de coronacrisis zoveel mogelijk normaal te laten doorgaan. Tot nu toe verlopen zowel het ophalen van melk, de productie als de distributie van zuivelproducten volgens planning.

De coronacrisis valt samen met de seizoenspiek in de aanvoer van melk op het noordelijk halfrond: nog altijd kalven veel koeien in het voorjaar, waarna de melkproductie op gang komt. Bovendien gaan de koeien weer de wei in en ook dat bevordert de melkgift. Dat betekent dat het aanbod van melk groter wordt.

Aan de andere kant zal de vraag naar zuivelproducten de komende weken afnemen. Consumenten ontdekken dat hamsteren niet hoeft en kopen weer alleen wat ze nodig hebben, maar de horeca is nog steeds gesloten. Bovendien is de wereldwijde handel in zuivelproducten door de coronamaatregelen verstoord. Alles bij elkaar leidt dat ertoe dat de voorraden houdbare zuivelproducten zoals boter, kaas en melkpoeder zullen toenemen, voorspelt de Rabobank in een deze week uitgebracht rapport. En dat leidt weer tot lagere prijzen op de internationale zuivelmarkt en uiteindelijk tot lagere uitbetaalprijzen voor de boeren.

De wekelijkse zuivelnoteringen van de Nederlandse ketenorganisatie ZuivelNL –een graadmeter voor de stemming op de markt– dalen al enkele weken. Woensdag ging de notering voor verse boter (af fabriek) met 16 procent omlaag, van 320 naar 270 euro per 100 kilo, exclusief btw. Magere melkpoeder (menselijke consumptie) daalde met ruim 8 procent, van 202 naar 185 euro. In vier weken tijd is magere melkpoeder een kwart in prijs gedaald, boter ruim een vijfde.

FrieslandCampina, dat zo’n 80 procent van de Nederlandse melkplas verwerkt, heeft de zogeheten garantieprijs –een basisprijs voor melk van standaardkwaliteit– voor de maand april met 1,25 euro per honderd liter geleverde boerderijmelk verlaagd, naar 35,00 euro. Het bedrijf noemde bij de bekendmaking van die beslissing vorige week het sentiment op de zuivelmarkt negatief.

Volgens een woordvoerder van de zuivelreus is de voedingsmiddelensector relatief minder gevoelig voor de coronacrisis dan sommige andere sectoren, omdat mensen blijven eten en drinken. „Maar een verstoring van het openbare leven, en dus van de markt, is nooit goed voor het bedrijfsleven.” Topman Hein Schumacher waarschuwt zijn boeren in een videoboodschap alvast dat de daling van de zuivelprijzen uiteindelijk ook „het erf” gaat raken. „Weliswaar hebben we last van de coronacrisis en is het netto/netto effect misschien niet positief, maar we gaan er wel voor om met een goede melkprijs uit de bus te komen.”

Recessie

De specialisten van de Rabobank kijken in hun rapport ook naar de langere termijn. Zij voorzien dat een „waarschijnlijke” wereldwijde recessie de melkprijs voor de boeren ook in 2021 nog onder druk zal houden. Door de coronacrisis kampt de zuivelexport wereldwijd met logistieke problemen en binnen Europa met beperkingen aan sommige grenzen. China zal in 2020 naar verwachting 28 procent minder melkpoeder invoeren. Mede door andere oorzaken, zoals minder olie-inkomsten en zwakkere valuta, zullen ook het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuid-Amerika aanzienlijk minder zuivelproducten kopen.