Het twee verdiepingen tellende gebouw staat net buiten de stadsmuren aan de zuidwestzijde van de Oude Stad. De plek is van belang geweest voor Joden, christenen en moslims. Onder het cenakel bevindt zich een hal die Joden markeren als het Graf van David. Deze traditie dateert uit de middeleeuwen.

Syrisch-orthodoxe christenen verbinden de Sint-Markuskerk in de Oude Stad met de plek waar het laatste avondmaal van Jezus en Zijn discipelen werd gehouden en waar de uitstorting van de Heilige Geest plaatsvond.

Pelgrim

Op de website van het tijdschrift Biblical Archaeological Review schrijft Marek Dospĕl dat er geen archeologische opgravingen hebben plaatsgevonden op of rond het cenakel en het Graf van David. Daardoor kunnen historici weinig zeggen over de ontwikkeling, relatie of oudheid van deze bouwwerken.

De afgelopen jaren hebben wetenschappers zich beziggehouden met deze plek. David Christian Clausen, verbonden aan de Universiteit van North Carolina in Charlotte in de Verenigde Staten, vergeleek de karige archeologische gegevens met kunstwerken en geschriften.

Wat het Graf van David betreft: de Bijbel zegt dat dit graf zich in de Stad van David bevond (1 Koningen 2:10 en Nehemia 3:14-16). De Stad van David ligt ten zuidoosten van de huidige Sionsberg en werd in Bijbelse tijden ook Sion genoemd. Koning David veroverde deze plek op de Jebusieten. Het is zeer onwaarschijnlijk dat de koning op de huidige Sionsberg ten westen van de Stad van David werd begraven.

Dospĕl wijst erop dat de Bijbel de plek van het laatste avondmaal van Jezus en Zijn discipelen niet nader specificeert. Hetzelfde geldt voor de verschijningen van de Heere Jezus, de keuze van Matthias tot twaalfde apostel en de plek waar de uitstorting van de Heilige Geest plaatsvond.

Literaire bronnen echter verbinden de locatie van het laatste avondmaal met de Sionsberg. Dat waren de anonieme „pelgrim van Bordeaux” (333) en de Spaanse non Egeria (385). Een probleem is dat deze pelgrims hun reisverslagen pas enkele honderden jaren na de gebeurtenissen schreven.

Opmerkelijk is dat het cenakel op enkele tientallen meters van de Dormitiokerk staat. Deze kerk is gebouwd op de plek waar keizer Constantijn de Grote in de jaren 379 tot 381 de kerk Hagia Sion (Heilig Sion) bouwde.

Mozaïek

Oude kunstwerken tonen een bouwwerk ten zuiden van de Hagia Sion. Dat is bijvoorbeeld het geval op de zesde-eeuwse mozaïek in de Sint-Joriskerk in de Jordaanse stad Madaba, waarop een kaart van Jeruzalem staat. Dat bouwwerk was mogelijk het cenakel.

Sommige wetenschappers, onder wie Amit Reem van de Israëlische Oudheidkundige Dienst, zeggen dat de structuren onder het cenakel overblijfselen van de vierde-eeuwse Hagia Sionkerk zijn. Clausen gelooft echter dat de oudste delen van het cenakel stammen uit de tijd van voor keizer Constantijn.

Pas als er harde bewijzen worden gevonden, kan er meer met zekerheid over de geschiedenis van deze plek worden gesproken. Archeologisch onderzoek kan deze bewijzen leveren.