Een conferentie via Instagram. Zo probeert voorganger Pavel Rynditsj de leden van zijn pinksterkerk in Nizjni Novgorod betrokken te houden. De kerk werd eind vorig jaar door de Russische autoriteiten gesloten, maar nu alle kerken in Rusland dicht zijn, heeft Rynditsj een voorsprong: hij heeft kunnen wennen aan kerk-zijn via internet.

Groei

Een van de sprekers die in zijn livestream aan het woord komen, is Anatoli Gilmanov, pastor van de kerk ”Het Blijde Nieuws” in een buitenwijk van Toljatti, een stad in de regio Samara. Terwijl steeds meer mensen zich bij de livestream voegen, begint Gilmanov zijn preek. Eigenlijk is het meer een gesprek tussen hem en Rynditsj.

De coronacrisis is volgens Gilmanov „gegeven om duidelijk te maken wat precies de kerk is. De kerk is het lichaam van Christus. Is de kerk enkel een samenkomst van gelovigen? Of is ze als een levend organisme, verspreid over heel de wereld en ingesteld door God voor een bepaalde taak?”

Volgens Gilmanov dat laatste. „De kerk is niet geschapen voor een twee uur durende samenkomst op zondag. Ze is in eerste plaats gemaakt om 24 uur per dag, 7 dagen per week te werken, door de kracht van de Heilige Geest.”

Op de vraag of hij niet bang is dat mensen na de coronacrisis niet terugkeren naar de kerk, zegt Gilmanov: „Ik denk dat de kerk hierdoor juist heel erg groeit. Een boom moet soms worden gesnoeid, maar daarna draagt die meer vrucht. Degenen die deel uitmaken van het lichaam van Christus, gaan nog meer van Christus houden en gaan bijzondere dingen doen.”

Door de coronacrisis staan mensen heel open voor het Evangelie, merkt Gilmanov. Dat gebeurt vooral door internet. „Iedereen verveelt zich en surft op het internet.”

Avondmaal

Ook Konstantin Bendas, vice-bisschop van de Unie voor Russische Evangelische en Pinksterkerken (Roshve), zegt dat vanwege de coronacrisis het aantal diensten via livestream toeneemt. Volgens Roshve zijn alle grote Russische kerken al overgegaan op online kerkdiensten. Ook het heilig avondmaal wordt vaker via internet gevierd. In kleine kerken komen pastors bij gemeenteleden thuis.

Verschillende protestantse kerken hielden afgelopen zondag –de vierde zondag van de maand– al online avondmaal. Kerkleden gebruikten brood en wijn of druivensap vóór de computer of het tv-scherm. „Afstand en het ontbreken van kerkmuren zijn voor ons geen belemmering”, verklaarde Bendas.

Een voorbeeld daarvan is de kerk ”Nieuwe Testament” in de stad Perm. De gemeente zendt vanwege de strenge maatregelen in de regio dagelijks een dienst uit. Er wordt gezongen en er klinkt een bemoedigende boodschap. De ruim 2000 leden kunnen via een „hotline” met hun vragen bij de pastor terecht. Eventuele gebedspunten geven ze door via sociale media.

Volgens Anastasia Pastoechova, jeugdleidster in de kerk, zorgt het coronavirus ervoor dat de kerkleden juist in deze „niet echt gemakkelijke tijd” onderling veel hechter worden. „En persoonlijk: God geeft vrede in mijn hart.”

Blijf thuis

Ook vanuit de traditionele Russisch-Orthodoxe Kerk klonk de roep om thuis te blijven. Patriarch Kirill riep zondag kerkleden op om vooral „af te zien van het bezoeken van de kerk.” Deze oproep is opmerkelijk, want de Russische kerkleiding was tot nog toe niet van plan de deuren van de kerkgebouwen te sluiten. Iconen werden door veel vooral oudere orthodoxe gelovigen gekust.

Het houden van diensten op afstand en het uit voorzorg sluiten van kerken gaat in tegen de tradities van de Russische kerk. Zo kan volgens de Russisch-Orthodoxe Kerk het avondmaal –de communie– niet via internet thuis worden gebruikt. Wel kan een priester oudere gelovigen een bezoek brengen en communie met hen vieren, zo stelde metropoliet Hilarion (van Volokolamsk), woordvoerder van de Russische kerk, onlangs.

Volgens de Russisch-Orthodoxe Kerk kan het coronavirus niet worden verspreid via de bekers en schalen die voor het sacrament worden gebruikt. Toch neemt de Russische kerk het zekere voor het onzekere en worden de bekers en lepels die worden gebruikt, „met nederigheid en kalmte” ontsmet. „Die objecten zijn niet beschermd tegen bacteriën en virussen.”

Wel zei metropoliet Hilarion dat orthodoxe gelovigen zich mentaal moeten voorbereiden op het vieren van Pasen via een livestream op televisie: „We zullen nadenken en in de Heilige Synode bespreken hoe we ons voorbereiden op de heilige week en op Pasen.”