„Kerken, help ons nou”, vraagt minister Grapperhaus
Een handjevol reformatorische kerken houdt voet bij stuk: zolang de uitzonderingsregels het toestaan, beleggen ze diensten met maximaal 30 man. Minister van Eredienst Ferd Grapperhaus doet een laatste, indringend appel: Help ons nou!
Hij wil het op voorhand hebben gezegd: het gros van de kerken gedraagt zich voortreffelijk. „Kerken, moskeeën en synagogen, zo’n 95 procent van alle huizen voor religieuze of levensbeschouwelijke samenkomsten zet inmiddels volledig in op digitale diensten”, zegt Grapperhaus door de telefoon. Maar, zegt hij er ook meteen achteraan, 95 is nog geen 100. „Een aantal kerken blijft zeggen: als we nou met minder dan dertig zijn, inclusief de dominee en de koster, en we houden anderhalve meter afstand, dan moet dat kunnen toch?”
Wat zou uw reactie richting die kerken en die kerkgangers zijn?
„Mensen, blijf nou thuis. Volg de dienst digitaal. Ik zeg tegen die gemeenschappen die met elkaar blijven denken “het mag nog dus we doen het nog”: Beste gelovigen, help ons. Blijf thuis. Gebruik uw laptop, uw iPad, want we helpen er de zieken en de kwetsbaren mee. En dat is waar we allemaal voor staan. We moeten hier met z’n allen doorheen. Alle gebeden, ze zullen helpen. Maar dan moeten we het wel even met digitale diensten doen. Dat is gewoon het allerverstandigst.”
Uw zorgen richten zich op een kleine minderheid die naar de randen van de regels zoekt. Wat nu als zij redeneren: regels zijn toch regels? Of, als je op de snelweg 100 mag, zeg je toch ook niet: in de geest van de regels kies ik voor 70?
„O nee? Dat is niet zonder meer gezegd. Zowel op de echte snelweg als op de snelwegen van het leven kunnen er situaties zijn waarin het bord 100 zegt. Maar u en ik kunnen dan toch besluiten: er is hier veel langzaam rijdend en optrekkend verkeer, ik houd 80 aan. Ik snap best dat die 1 of 2 procent enorm hecht aan het gemeenschapsgevoel dat hoort bij een gezamenlijke dienst. Maar dan zeg ik: breid dat gemeenschapsgevoel ook uit naar de kwetsbaren, de zieken. Het zijn geen gewone tijden, alleen digitale diensten is niet ideaal, maar zó moeten we verder komen met elkaar.”
In de regels staat nu: diensten zijn alleen nog toegestaan met een maximum van dertig aanwezigen. Zou het een optie zijn als het ministerie daar expliciet van maakt: het mag alleen nog met de kleinst mogelijke eenheid die nodig is voor het kunnen verzorgen van de digitale dienst? Want dat is toch eigenlijk wat u bedoelt?
„Het is maximaal dertig. Inclusief de voorganger plus de ambtsdrager die aanwezig moet zijn vanwege het kerkrecht, de koster en de man van de techniek. Maar tijdens de persconferentie is ook duidelijk gezegd: mensen, doe het zo veel mogelijk digitaal. Later die week hebben de diverse geloofsgemeenschappen bovendien met elkaar een soort convenant gesloten, het communiqué religieuze organisaties. Ook Peter Schalk, deputaat kerk en overheid, was daarbij betrokken. Ook daarin staat nog een keer heel duidelijk: „We roepen alle kerkgangers en alle voorgangers op: doe het digitaal.”
Het mogen organiseren van diensten is grondwettelijk beschermd. Een aantal van deze kerken lijkt erop te vertrouwen dat die bescherming van dien aard is dat een totaalverbod onmogelijk is. Verkijken ze zich daar niet op?
„Ter relativering van die gedachtegang kan ik deze kerken inderdaad melden dat we als regering met een noodwet alles aan vrijheden opzij kunnen zetten om ons doel te bereiken. Maar zo’n land zijn we niet. Zo zitten we niet in elkaar. En ik doe een beroep op de gemeenschapszin van kerkgangers en van voorgangers. Ga in solidariteitsgemeenschap met de zieken en de kwetsbaren. Bezoek geen dienst in uw kerkgemeenschap maar blijf thuis.”
