Drie voedselbanken waren er deze week dolblij mee: 35 pallets vol met vlees, kaas, zuivel, groente, boter en sauzen. Defensie leverde de 10.000 kilo levensmiddelen gratis af bij de voedselbanken. De spullen waren eigenlijk bedoeld voor een schietoefening in Duitsland, maar die werd vanwege de corona-epidemie afgeblazen.

Lichtpuntje in deze donkere coronacrisis. Maar de krijgsmacht doet meer. Militaire planners ondersteunen het Nationaal Crisiscentrum en assisteren bij de herverdeling van patiënten uit Brabantse ziekenhuizen en de opbouw van zorghotels. De Koninklijke Marechaussee is er voor grenstoezicht en handhaving van de reisbeperking. Ook leverde defensie veertig beademingsapparaten aan civiele ziekenhuizen. De Willem Lodewijk van Nassaukazerne bij Zoutkamp, ten oosten van het Lauwersmeer, wordt tijdelijk gebruikt als opvanglocatie voor asielzoekers.

De ”strijd tegen Covid-19”, zoals defensie het zelf noemt, is voor de buitenwereld nagenoeg onzichtbaar. Anders dan in landen als Frankrijk, Spanje en Italië zijn er in Nederland geen militairen op straat te zien voor ordebewaking en handhaving. „Dat is juist positief”, reageert de commandant der strijdkrachten, luitenant-admiraal Rob Bauer. „Als u ons wel tegenkomt, is de situatie in ons land behoorlijk verslechterd.”

Calamiteitenhospitaal

Niet dat de krijgsmacht zich niet voorbereidt. Militairen rekenen altijd met verschillende scenario’s, ook nu. Het calamiteitenhospitaal in Utrecht openen bijvoorbeeld, kazernes ombouwen tot quarantainelocaties, mobiele intensive cares beschikbaar stellen, cruciale objecten bewaken en transport- en bevoorradingsschepen gebruiken om besmette patiënten te behandelen. Het amfibische troepentransportschip Zr.Ms. Johan de Witt en het logistieke ondersteuningsschip Zr.Ms. Karel Doorman van de Koninklijke Marine hebben grote, geavanceerde ziekenboegen. En ze zijn in de buurt.

Het ministerie van Defensie houdt er rekening mee dat naarmate de crisis vordert, civiele autoriteiten in Nederland en het Caraïbisch gebied vaker om bijstand zullen vragen. Volgens luitenant-admiraal Bauer is defensie dé organisatie die weet om te gaan met onzekere situaties. „Nederland wordt geconfronteerd met omstandigheden die we niet zelf in de hand hebben. Dat kan paniek veroorzaken. Een militair heeft juist geleerd met onzekerheden om te gaan. In militaire operaties weet je ook niet wat de vijand doet, maar je moet wel anticiperen en voorbereid zijn.”

Defensie kent de zogenaamde Catalogus Nationale Operaties, een overzicht van bijna 400 pagina’s waarin alle mogelijke diensten staan beschreven. De catalogus staat gewoon online op de site van defensie. In het stuk zijn alle ”diensten” beschreven waar civiele autoriteiten een beroep op kunnen doen. Ideaal voor commissarissen van de Koning die tijdelijk meer handen nodig hebben en burgemeesters die het in hun gemeente zelf niet meer aankunnen.

Mocht de nood echt aan de man komen, dan kan defensie in 24 uur 1000 militairen klaar hebben staan. Na 36 uur zijn dat er 2800. Bauer: „Als het gros van de Nederlanders ziek wordt, is het een geruststellende gedachte dat er bij defensie ruim 46.000 militairen werken. De meesten zijn jong en fit. We kunnen veel aan. We zijn ”the last man standing” (de laatste man die overeind blijft).”

Vervuilde stranden

Bij eerdere crises was defensie ook paraat. Denk aan het hoogwater in het rivierengebied (1995), de vuurwerkramp in Enschede (2000) en het sturen van honderden militairen naar de Waddeneilanden begin 2019 om de vervuilde stranden schoon te maken nadat de MSC Zoe 270 containers verloor. Bij de boerenprotesten in Den Haag eind vorig jaar zette defensie zware voertuigen in om straten af te sluiten.

Overigens meldt defensie wekelijks via haar website welke inzet er is gepleegd voor de zogenaamde nationale operaties. Daar valt ook de Explosieven Opruimingsdienst Defensie onder. Die rukte vorige week 51 keer uit na meldingen van aangetroffen explosieven ergens in Nederland.