De beslissing van de bewindsman kan historisch worden genoemd. Het is precies 75 jaar geleden dat er een vergelijkbaar besluit viel. In het laatste oorlogsjaar was het houden van schriftelijke examens een totale onmogelijkheid. Een deel van het land was al bevrijd; een ander deel nog niet. Daar waren veel scholen gesloten. Mannelijke docenten en de jongens onder de examenkandidaten vertoonden zich niet in het openbaar uit angst door de Duitsers te worden opgepakt. De meisjes waren niet zelden druk met het bijeensprokkelen van voedsel.

In de uitzonderlijke omstandigheden van dit jaar kon de minister eigenlijk niet anders dan de centraal schriftelijke examens te laten vervallen. De noodzakelijke maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, verhinderen dat examenkandidaten bij elkaar komen.

Tegelijk zijn met dit besluit nog lang niet alle problemen opgelost. Een belangrijk deel van de onderwijsinstellingen heeft de schoolexamens nog niet afgerond. De minister heeft daarom aangegeven dat de termijn hiervoor opgerekt kan worden. Dat geeft scholen enigszins lucht.

Toch blijven er voor schoolleiders genoeg vragen open. Het vergt van hen maximale creativiteit om de resterende examens af te nemen. Om een voorbeeld te noemen: een mondeling schoolexamen Engels is wellicht nog via een Skypeverbinding af te nemen. Maar hoe organiseer je een schriftelijke proef voor het vak wiskunde als de kandidaat niet voor het oog van een surveillant aan een tafeltje over een opgave gebogen zit?

Een belangrijk ander punt is de waardering van het schoolexamen. De onderwijsinspectie concludeerde vorige maand op grond van een omvangrijk onderzoek nog dat de kwaliteit van 70 procent van de schoolexamens te wensen overlaat. Zo voldeed een groot aantal toetsen niet aan de wet, omdat bijvoorbeeld niet duidelijk was wat er werd getoetst.

De minister zegt dat een kandidaat met voldoende resultaten moet worden toegelaten bij een vervolgstudie of dat die geen hinder kan en mag ondervinden bij een sollicitatie. Voor zover het om vervolgopleidingen gaat, kan het ministerie dat reguleren. Maar als het gaat om het bedrijfsleven kan de bewindsman niet meer dan een beroep doen op de welwillendheid van ondernemers. Leerlingen die in 1945 examen hadden moeten doen, hebben in een aantal gevallen later ervaren dat zij toch als tweederangs werden beschouwd. Hun diploma werd minder gewaardeerd. Een dergelijke ervaring zou nu wel heel triest zijn.