Tobben met psychische zieke kinderen
Vijf van hun kinderen worstelen met psychische klachten of beperkingen. Een van hen pleegde op relatief jonge leeftijd suïcide. Het heeft het echtpaar De Jong niet verbitterd. Wel lijden ze mee, hun leven lang. „Maar we beseffen dat de Heere geen lust heeft tot plagen. Kruis- en drukwegen zijn nodig voor een afhankelijk leven. We zijn nooit iets tekortgekomen.”
Nee, ze willen hun naam liever niet in de krant. Niet alleen hun kinderen die soms worstelen met levensvraagstukken hebben er last van dat er (weer) over hen wordt gesproken. Ook de anderen uit het gezin hebben last van de stempel die hun broers en zussen wordt opgeplakt. Dat gebeurt vooral bij het functioneren op het werk, wanneer er een nieuwe werkkring wordt gezocht of een baan dreigt te worden beëindigd.
Hun verhaal willen de zestigers, woonachtig in een middelgrote stad, wel kwijt. In de hoop dat het een beetje bijdraagt aan begrip voor psychisch lijden en natuurlijk om het taboe dat eromheen hangt, te helpen doorbreken. „Want het onbegrip en het stigma zijn heel groot.”
Ze konden het zich niet voorstellen toen hun huwelijk nog in de startblokken stond, bijna veertig jaar geleden. „Je was heel blij als er weer een kindje werd geboren en kon, als je nu terugkijkt, niet bedenken met welke zorgen en verdriet je later zou worden geconfronteerd.”
De weg kwijt
Hun zoon was 19 jaar en bezig met een hbo-studie toen de psychische problemen zich, vrij plotseling, voor de eerste keer manifesteerden in huize De Jong. „We kregen een telefoontje van een ongeruste docent. Toen hij thuiskwam, bleek onze zoon volkomen de weg kwijt te zijn. We hebben direct een dokter ingeschakeld. In korte tijd raakte hij in een psychose. Er volgde een crisisopname in een hectische periode. De psychose heeft zich later nog een keer herhaald.”
Voor de schizofrenie die bij hun zoon werd geconstateerd, heeft hij nu goede medicijnen. „Maar zijn leven was geknakt”, zegt zijn vader. „Hij kon zijn studie niet meer oppakken en functioneerde niet meer op het niveau van daarvoor.” Voor de andere gezinsleden was zijn thuiskomst niet in alle opzichten een vooruitgang. „Het gaf een enorme druk op de anderen. Ze leden er echt onder.”
Na lang aandringen van zijn ouders kwam de zoon in aanmerking voor een plaatsje in een woonvorm. Daarmee was het echtpaar niet van zijn zorgen af. „Die blijven natuurlijk altijd. Hij ontmoette in de woonvorm een meisje met wie hij later is getrouwd. Ze hebben inmiddels ook enkele kinderen. Toen hun eerste kindje gedoopt werd, heb ik echter ook de andere kant mogen zien. Ik kreeg in mijn hart dat de Heere Zijn naam van geslacht tot geslacht zal voortplanten. We zien daarnaast dat het gezinnetje vaak op wonderlijke wijze geholpen wordt. Dan zie je dat ondanks onze blijvende zorgen de Heere helpt”, zegt De Jong.
Suïcide
Een zware klap kregen vader en moeder toen hun 21-jarige dochter overleed doordat zij zichzelf van het leven beroofde. Ze was een halfjaar getrouwd. „Voor ons was het wel duidelijk dat het niet echt goed ging, maar dat het zo zou eindigen hadden we niet verwacht. Haar vermogens waren beperkt. In haar werk ging het steeds niet goed, ze werd gekleineerd en ten diepste door de omgeving uitgespuugd. Er was geen plaats voor haar. Ze voelde zich nutteloos en verzuchtte vaak dat ze helemaal niets kon. Haar man, die bij haar paste en van haar hield, zag net zo min als wij hoe ernstig haar situatie was.”
Het echtpaar is niet opstandig. „De Heere heeft het niet verkeerd gedaan. Haar is veel leed bespaard, ook al klinkt dat misschien wat goedkoop.” Ze worden wel geconfronteerd met veel onbegrip, terwijl veroordelingen niet uitblijven. De Jong: „We weten hoe velen in onze kring over suïcide denken. Zeker mag het niet en is het zonde, maar het gaat er bij mij niet in dat zij die de hand aan zichzelf slaan ook altijd verloren zijn. Ik kan dat niet terugvinden in de Bijbel. Daar is alleen de zonde tegen de Heilige Geest onvergeeflijk. Dan hoor je sommige mensen spreken over onverzoende zonden. Maar dan zouden zelfs sommige Bijbelheiligen niet zalig zijn geworden. En, hoeveel predikanten gaan er in hun leven niet op een heel verkeerde manier met elkaar om? Toch mogen we geloven dat ze nu in de hemel zijn. Uiteindelijk is de beslissing over de eeuwige bestemming van degenen die suïcide plegen niet aan mensen. God zegt duidelijk in Zijn woord: Mij komt het oordeel toe.”
De reacties waren evenwel vaak keihard. „Er wordt op een kille wijze met je afgerekend. Dat komt boven op het grote verdriet dat je hebt.”
Geschikte werkplek
Hun mede-lijden bleef niet beperkt tot zorgen over hun oudste zoon en het verdriet over hun dochter. Ook bij twee andere dochters openbaarden zich in de loop der jaren verschijnselen van depressiviteit. „Met alle gevolgen van dien”, zegt mevrouw De Jong. „Je probeert hen waar mogelijk te helpen, maar er zijn al de nodige problemen gepasseerd. Zeker in hun werkomgeving. Ze lopen steeds weer vast. Gelukkig hebben ze beiden een baan, maar er zijn momenten dat het toch moeilijk blijft.”
Vader De Jong probeert het steeds van twee kanten te bezien. „Ik ken vanuit m’n werkkring situaties waarin mensen meerdere malen uitvallen en soms langdurig niet in staat zijn om te werken. Dat heeft een grote impact en het vraagt van de collega’s grote inspanningen. Daarom is het zo belangrijk om een geschikte werkplek te vinden als je psychische problemen hebt. Dat is helaas lang niet voor iedereen weggelegd. Als gevolg daarvan is de zoektocht naar een baan soms zo moeizaam. Voor de betrokkenen zelf is dat eveneens een lijdensweg.”
Recent kwamen er in hun gezin nieuwe zorgen bij. Bij een andere zoon is een bipolaire stoornis geconstateerd. „Hij was af en toe overmoedig en dan weer wat somber en gebruikte daarvoor medicatie. Dat ging steeds goed. Dat dit erachter zat hadden wij niet gedacht. Het maakt je intens verdrietig.”
„Wat gaat er nu weer gebeuren”, was de eerste reactie van zijn moeder. „Op je waaromvragen krijg je echter lang niet altijd een antwoord. Wel mag je het de Heere voorleggen. Dan schiet er maar één ding over en dat is bidden.”
Het echtpaar wil niet blijven steken in een klaagzang. „Kruis en druk heb je nodig voor een afhankelijk leven. We hebben altijd –zoals dat wel wordt genoemd– een kort touwtje gehad. Ons hele leven. We zijn nooit iets tekortgekomen. Het is ten diepste een wonder dat de Heere naar ons omziet en dat Hij Zijn naam voortplant, van geslacht tot geslacht. Wij zijn maar nietige mensen die van onze kant niets te roemen hebben. Wie zijn wij dat we Hem voor Zijn handelen ter verantwoording zouden roepen? Anderen tobben met kinderen die de kerk verlaten, wij tobben met de psychische zorgen van onze kinderen. Onze grootste zorg is de vraag of zij mogen behoren tot de Kerk.”
Vereniging voor familieleden psychisch zieken
Familieleden van psychisch zieken kunnen steun en soms ook troost vinden bij Een Handreiking, een reformatorische vereniging voor psychisch zieken. De vereniging belegt jaarlijks een landelijke dag waarop een deskundige spreekt over een passend onderwerp. Ook is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten. De vereniging is in 1996 opgericht. Het ledenaantal schommelt al jaren rond de 300.
Ook zijn er met enige regelmaat avonden in de vijf regio’s waarin de vereniging het land heeft opgedeeld. Het is de bedoeling om juist het regiowerk de komende jaren meer te stimuleren en uit te breiden door het aantal regio’s uit te breiden.
In de vernieuwde website, die recent in gebruik werd genomen (eenhandreking.nl) wordt de regio’s dan ook een prominent rol toebedeeld. Daar worden verder de verschillende bijeenkomsten aangekondigd. De site biedt daarnaast informatie over de meest voorkomende ziektebeelden.
Week van de Psychiatrie 2020
De Week van de Psychiatrie is dit jaar in de laatste week van maart, van 23 tot en met 29 maart.
De Week van de Psychiatrie is opgedragen aan alle mensen (met of zonder psychiatrische achtergrond) die zich hebben ingezet voor verbetering van positie en het leven van mensen met psychische en psychiatrische problematiek. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2020 luidt: ”Betekenisvol meedoen”.
De ggz (geestelijke gezondheidszorg) is in de loop der jaren veel humaner geworden, maar de initiatiefnemers van de themaweek menen dat er nog heel veel werk te doen is. Ze noemen als aandachtsgebieden de beeldvorming, het doorbreken van het isolement, de woonomstandigheden, de relatie van psychiatrie en de samenleving, de financiële positie, informatievoorziening en keuzemogelijkheden.
Op verzoek van het echtpaar is hun echte naam niet genoemd. Dit is het slot van een tweeluik naar aanleiding van de Week van de Psychiatrie.
