Maandag moesten al zes voedselbanken besluiten hun deuren dicht te doen: Haaglanden, Etten-Leur, Gouda, Midden-Twente, Stichtse Vecht en Zuidoost-Drenthe. ‘Amsterdam’ is voor klanten nog open, maar het distributiegedeelte ligt plat.

Deze dinsdag ging ook de voedselbank in Zeeuws-Vlaanderen dicht. Eten uitreiken aan minderbedeelden, dat gaat even niet als er geen mensen zijn om de tassen te vullen en te overhandigen. En dat terwijl de voedselbanken voorraden in overvloed hebben: ze worden ruim bedeeld door restaurants en cafés die zondag plotseling moesten sluiten en daardoor met grote hoeveelheden eten bleven zitten. Die waren welkom, want uit de supermarkten kwam er de afgelopen dagen juist veel minder voedsel, omdat dat allemaal ‘weggehamsterd’ was door paniekerige klanten. Nu mochten de voedselbanken de lekkernijen uit de horecasector hebben, gratis en voor niets. Maar op steeds meer plaatsen is er niemand meer om ze in ontvangst te nemen.

Nieuwe klanten

De voedselbanken onderzochten of de werkzaamheden konden worden opgevangen door derden. Zo worden studenten ingezet die momenteel niet naar school of universiteit kunnen. Ervaring hebben ze echter niet, en dat is voor sommige werkzaamheden wel nodig, zoals de algehele coördinatie en het bewaken van de voedselveiligheid. Omdat vrijwilligers in die functies ook aangegeven hebben te stoppen, kan uitlevering van voedselpakketten niet meer plaatsvinden. De doelgroep is de dupe; daarom roept de overkoepelende organisatie Voedselbanken Nederland de gemeentebesturen op „om in deze periode van sluiting goed te zorgen voor hun naasten.”

Als het hamsteren stopt omdat de paniek verdwijnt of omdat alle medicijnkastjes en toiletrolhouders gevuld zijn, verwachten de voedselbanken dat de leverantie vanuit supermarkten en fabrieken weer snel op peil is. Dat is ook nodig, want er wordt een toename van het aantal klanten verwacht: het ligt voor de hand dat er mensen financieel in de knel raken door de economische tegenwind als gevolg van de maatregelen die de overheid neemt om de epidemie te beteugelen. „We streven ernaar het intakeproces van nieuw klanten intact te laten. Mocht dat door uitval van vrijwilligers of externe instanties niet mogelijk blijken, dan adviseren wij de voedselbanken coulant om te gaan met nieuwe aanvragen”, stelt de koepelorganisatie.

De voedselbanken vragen cliënten met ziekteverschijnselen weg te blijven. In onderling overleg kan worden geregeld hoe het eten bij de klant komt.

Gezellig koffiedrinken

Voedselbank Stichtse Vecht, met uitgiftepunten in Maarssenbroek, Breukelen en Loenen aan de Vecht, bedient 120 klanten per week. „Daar zijn veel gezinnen bij, ook vluchtelingen. Daarnaast nogal wat eenpersoonshuishoudens, en dat zijn veelal ouderen”, zegt woordvoerster Marjan de Winter.

Die doelgroep kan nu even niet worden bediend. „Onze vrijwilligers zijn ouderen, soms van boven de 85 jaar. Die behoren allemaal tot de risicogroep. Door onze sociale contacten te beperken, willen we zowel vrijwilligers als klanten tegen mogelijke besmetting beschermen. Onze kringloopwinkels zijn een sociaal punt, waar gezellig koffie wordt gedronken. De laatste twee weken hadden we al wat aanpassingen gedaan, zodat de mensen minder dicht op elkaar zaten. Maar nu hebben we de deuren moeten sluiten. Dat is geen gemakkelijk besluit geweest, want onze klanten vormen een kwetsbare groep. Dus daarover is flink gediscussieerd.”

De organisatie wil de afnemers nu eenmaal per week een waardebon verstrekken waarmee ze bij een lokale supermarkt producten kunnen aanschaffen. Daarvoor worden sponsors gezocht, want het kost de voedselbank de komende drie weken in totaal 9000 euro. „We hebben gelukkig wat geld achter de hand. Het gemeentebestuur geeft ook een bijdrage en inmiddels hebben al wat particulieren en bedrijven een donatie toegezegd. Op deze manier denken we de periode tot 6 april te kunnen overbruggen.”

De voedselbank hoopt dan weer goederen te kunnen uitreiken. „We hebben genoeg. Geen versprodukten; we kregen de laatste dagen duidelijk minder vanuit de supermarkten. Maar houdbare etenswaren zijn er nog wel. Als we niet open kunnen, denken we na over andere oplossingen, bijvoorbeeld het rondbrengen van voedsel. Daarbij moeten we wel aan de privacy van klanten denken: we kunnen niet zomaar even een pakketje laten bezorgen.”

Thuis bij de kinderen

Ook kringloopwinkels kampen met onderbezetting door het wegblijven van oudere vrijwilligers. In Noord-Brabant, bijvoorbeeld, waar de ziekte het eerst om zich heen greep. Maar nu ook daarbuiten. „We hebben veel ziekmeldingen en veel van onze medewerkers hebben een verhoogd gezondheidsrisico”, meldt Opnieuw & Co. Spullen ophalen of bezorgen, dat gaat niet meer. De vestigingen in Zwijndrecht, Barendrecht en Rotterdam gingen dicht; Dordrecht, Papendrecht en Ridderkerk bleven nog open. De organisatie was dinsdagmiddag telefonisch niet bereikbaar.

Amersfoort-Leusden noemt naast het welzijn van de medewerkers ook een andere reden om deze week gesloten te zijn: de klanten geen onnodig risico laten lopen. Spullen ophalen gebeurt nog wel, maar met minder mankracht.

In Friesland deed Omrin „drie drukke kringloopwinkels” dicht: Leeuwarden, Burgum en Sint Annaparochie. „Te veel personeel moet thuis de kinderen opvangen of voelt zich niet lekker”, meldt de organisatie. „Bovendien wordt er steeds minder naar de kringloop gebracht.”