Misschien was het ook wel wat naïef om te verwachten dat er een een-op-eenrelatie bestaat tussen wat een gebied oplevert en de producten die er worden aangeboden. Grondstoffen voor textiel worden immers al eeuwenlang over grote afstanden verhandeld. De historische zijderoute tussen China en het Middellandse Zeegebied dankt er zijn naam aan. Katoen wordt zelfs wel beschouwd als het eerste wereldwijde bulkproduct, schrijft Kassia St. Clair in ”De gouden draad” (uitg. Meulenhoff; € 24,99).

Waarom zou de wol van de schapen die de hellingen in het Lake District begrazen dan wel ergens in de buurt tot een stevig weefsel worden getransformeerd en verkocht? Weliswaar was de lakenhandel ooit een belangrijke pijler van de Britse economie –St. Clair schat in hetzelfde boek dat halverwege de achttiende eeuw een miljoen vrouwen en kinderen in de Engelse spinindustrie werkten– maar dat is allemaal allang geschiedenis.

Geld besparen

Stoffenzaken met een breed en diep assortiment: daar zijn er sowieso niet veel meer van. Dat geldt voor Nederland, en in Groot-Brittannië is het niet anders. Welbeschouwd is dat niet meer dan logisch. Zelf kleding maken was ooit vrij gangbaar. Voor de een als hobby en uitlaatklep voor creativiteit, voor de ander meer als noodzaak en een manier om geld te besparen. Dat laatste argument gaat al jaren niet meer op. Veel kleding is onwaarschijnlijk goedkoop. Dus loont het vaak niet meer om zelf aan de slag te gaan.

Geen wonder dat menige goed gesorteerde stoffenzaak de deuren de afgelopen decennia heeft gesloten. Er zijn nog wel winkels voor zelfmaakmode, maar die hebben vaak een vrij algemeen assortiment: tricot, katoen en polyester. Dat zal vast goed aansluiten bij de vraag in de buurt. Maar als je op zoek bent naar iets bijzonders –voor een bruiloft of een andere gelegenheid, voor een klassieke mantel of gewoon omdat je van mooie stoffen houdt– slaag je anno 2020 niet zo gemakkelijk meer.

Harristweed

Maar ze zijn er natuurlijk nog wel, bijzondere stoffen. En er zijn gelukkig ook winkels die ze verkopen, al dan niet via internet.

Zo kwam ik er –weer thuis– achter dat je voor mooie tweedstoffen op het eiland Harris moet zijn. Sterker nog: dat Harristweed een beschermd merk is en dat deze stoffen dus sowieso niet zomaar overal te koop worden aangeboden. Wat wel mogelijk is: online een paar meter bestellen. Dat kan zelfs vanuit Nederland. Voor klanten die eerst de kleuren in het echt willen zien of zelf wil voelen hoe het zit met stugheid en kriebel bestaat er de mogelijkheid om een paar proeflapjes op te vragen.

Ook in Nederland zijn er winkels met een bijzonder assortiment stoffen. Drie ondernemers vertellen over hun ervaringen. De een doet het zonder webshop, een ander verkoopt alleen online en nummer drie kiest voor een mix.

>>harristweedisleofharris.co.uk

Bedrukt katoen met een mooi verhaal

Stoffen moeten niet alleen mooi en van goede kwaliteit zijn. Een historisch verhaal hoort er ook bij, vindt Lonneke van Breukelen van Provence in Schoonhoven.

Van Breukelen verkoopt in Schoonhoven al ruim 25 jaar kleurrijk bedrukt katoen in landelijke stijl. „Toen ik net begon, waren dat vooral stoffen uit de Franse Provence, met kleine motiefjes in heldere kleuren. Daar dankt mijn zaak zijn naam aan. Maar de laatste jaren wordt het aanbod van deze stoffen kwalitatief helaas minder.” Inmiddels heeft ze ook een uitgebreide collectie Engelse Libertystoffen en Nederlandse sitsen. Ze heeft weleens overwogen om wollen tweedstoffen in het assortiment op te nemen. „Tweed zou prima bij de stijl passen.”

Provence is meer dan een stoffenzaak: Van Breukelen verkoopt bijvoorbeeld ook serviesgoed en wollen vesten. „Ik hoor mensen die binnen komen lopen weleens zeggen: wat is dit voor winkel. Bijvoorbeeld als ze me achterin achter de naaimachine zien zitten.” Ze maakt ook gordijnen of tafellakens op maat.

Van Breukelen omschrijft haar assortiment als een afspiegeling van haar eigen smaak. „Ik verkoop alleen wat past bij de sfeer die mij voor ogen staat.” Ze omschrijft die stijl als authentiek, landelijk en kleurrijk. „Ik verkoop alleen katoenen stoffen van goede kwaliteit, bedrukt in heldere kleuren, vaak met bloemen en symmetrische patronen.” De verkoopprijs per meter ligt rond de 30 euro. Waar de basisstof geproduceerd is, weet Van Breukelen niet. Maar het bedrukken gebeurt in Europa. „Bij de stoffen van Liberty in Ierland en het noorden van Italië. De sitsen komen uit Nederland. De Franse stoffen worden nog altijd in de Provence bedrukt.”

De klanten van Provence komen uit heel Nederland – en soms zelfs van over de grens. Liefhebbers van haar stijl blijken de reis er graag voor over te hebben. „Wat ik verkoop is verder nergens te krijgen”, zegt Van Breukelen. Desgewenst kunnen klanten ook online stof bestellen. „Pas kreeg ik nog een bestelling uit Duitsland. Maar ik denk dat die klanten eerder al in de winkel waren geweest, zodat ze wat ik verkoop al in het echt gezien hebben. Ik heb niet de indruk dat ik via de website veel nieuwe klanten binnenkrijg.”

Van Breukelen vertelt dat ze aanvankelijk aarzelingen had bij het online zetten haar assortiment stoffen. „Op een beeldscherm kunnen patronen en kleuren erg vertekenen.” In de praktijk verkoopt ze vooral serviesgoed online.

provence.nl

Een tafellaken van slopenbont

Van klederdrachtstoffen kun je prima andere dingen maken. „Een tafellaken van rokstrepen is onverwoestbaar”, zegt Lijsje Kooiker van J. Kooiker Textiel en Stoffen uit Staphorst.

Folklorestoffen zijn een markant onderdeel van het assortiment van de Staphorster stoffenwinkel, waar verder onder andere huishoudtextiel, baby- en kinderkleding en beddengoed worden verkocht. Het komt niet zo vaak meer voor dat klanten op zoek zijn naar stoffen voor klederdracht, vertelt Kooiker, die zelf een groot deel van het jaar in Staphorster dracht gekleed gaat. „Ik ben op dit moment klepbroeken aan het maken voor het Staphorster Mannenkoor. Maar in het dagelijks leven dragen de mannen al heel lang geen klederdracht meer.”

Ze zijn er nog wel, klederdrachtdragers, in allerlei hoeken van het land. Als ze iets nieuws nodig hebben, is de kans groot dat ze in Staphorst kunnen slagen. „Er kwam eens iemand uit Zeeland, speciaal voor donkerblauwe satijn-stof met een wit streepje. Daar moest een boezeroen van worden gemaakt.” De kleurige gestreepte stoffen die specifiek bij de Hindeloper, de Marker en de Urker dracht horen, liggen in Staphorst op voorraad. Net als bijvoorbeeld Walchers bont en allerlei kleuren gebloemde jacquard.

De klantenkring is sowieso veel breder dan Staphorst en omstreken. Stoffen worden regelmatig voor andere doelen gebruikt dan waarvoor ze oorspronkelijk bestemd waren. Dat geldt bijvoorbeeld voor het zogenaamde bedden- en slopenbont: ruiten en rozenpatronen in wit, rood en blauw. Zoals de naam al aangeeft werden deze stoffen vanouds gebruikt voor lakens en kussenhoezen. „Dat gebeurt nog wel, maar dan vooral door mensen van elders. Die zien er meer in dan de mensen hier”, weet Kooiker.

Ook de zogenaamde rokstrepen, een stevige geweven katoenen stof, kent diverse toepassingen. „Die heb je in allerlei kleuren. De blauw-witte en de rood-witte streep werden gebruikt voor de zondagse onderrok. Maar je kunt er ook prima tafellakens of schorten van maken. Die zijn onverwoestbaar.” En dat voor 15 tot 20 euro per meter.

Een website of -winkel heeft Kooiker niet. „We moeten het voor de folklorestoffen hebben van mond-tot-mondreclame. Maar het gebeurt wel vaak dat mensen een mailtje sturen en iets bestellen.”

Een spannende vraag is hoe ze het assortiment in de toekomst op peil kan houden. „De laatste Nederlandse wever is pas failliet gegaan.”

Indigoblauwe wol uit de buurt

Het liefst zou Marita Bartelet van onlinewinkel Ecotex uit Roermond alleen stoffen uit de regio verkopen. De recent aan het assortiment toegevoegde indigoblauwe gekookte wol komt een eind in die richting.

Ecotex is opgericht als een groothandel voor onder andere duurzame kleding en modestoffen. „Maar al heel snel na onze start in 2005 zijn we ook rechtstreeks aan de consument gaan leveren”, vertelt Bartelet. Het assortiment van Ecotex bestaat uit stoffen van natuurlijk materiaal –zoals wol, hennep, katoen– en tencel (dat wordt gemaakt van eucalyptushout). De webwinkel heeft het GOTS-certificaat, dat wil zeggen dat de hele productieketen van de stoffen biologisch, fair en zo min mogelijk milieubelastend is.

„We verkopen bijvoorbeeld geen katoen uit India, omdat daar veel genetisch gemodificeerde katoen wordt verbouwd. In Turkije gebeurt dat niet. En we kiezen voor tencel omdat de productie van deze vezel van alle door de mens gemaakte vezels het minst belastend is. Dat geldt voor het watergebruik en voor het gebruik van oplosmiddelen. Stoffen van bamboe verkopen we niet omdat er geen goed controlesysteem voor de productie is.”

Bartelet vertelt enthousiast over een nieuw product in het assortiment van Ecotex: donkerblauwe gekookte wol van de vacht van het Kempische heideschaap. „Die kuddes lopen hier in de regio te grazen. We hebben deze wol geverfd met een natuurlijke kleurstof: indigo. Die wordt gemaakt van wede, een plantje dat hier in de middeleeuwen al groeide. We hebben een boer bereid gevonden om dit jaar op wat grotere schaal wede voor ons te gaan verbouwen. Dus kunnen we binnenkort misschien stof aan-bieden van wol uit de buurt geverfd met een lokaal verbouwde kleurstof.” Ze vertelt dat dat wel een beetje haar droom is: alleen stoffen van regionale grondstoffen verkopen. Ecotex heeft geen bezoekadres waar klanten stoffen kunnen bekijken en voelen. Een winkel beginnen ligt volgens Bartelet ook niet in de lijn van de verwachtingen. „Onze passie ligt meer bij de ontwikkeling van nieuwe producten.” Om klanten te helpen kiezen, heeft Ecotex een stalenservice opgezet. „Voor je een paar meter bestelt, kun je eerst een stukje stof van 10 bij 15 cm opvragen.” Voor katoen varieren de prijzen tussen de 15 en 20 euro per meter. Wol is duurder. „Maar dat is ook een stof waar je veel langer mee doet.”

De klantenkring is heel divers. „Het zijn veelal hobbyisten die op zoek zijn naar iets aparts. Bijvoorbeeld mensen die hun bank opnieuw willen bekleden met een duurzame stof. Of iemand die voor een trouwjurk op zoek is naar duurzame katoen of zijde. Het zijn mensen die met hun aankoop een statement willen maken”, vat Bartelet samen.

ecotex.nl