„We moeten bij de bron van het probleem komen”

Er gaat een bijzondere sprake uit van de virusuitbraak, vindt ds. A. Schot, predikant van de gereformeerde gemeente in Nunspeet. „We kunnen er niet omheen dit als een oordeel te zien.”

In zijn gemeente schuiven elke zondag ruim 1600 mensen in de kerkbanken. Na de door de overheid afgekondigde maatregelen moest de kerkenraad op zoek naar alternatieven voor de eredienst. Het aantal diensten verdubbelen was voor zo’n grote gemeente geen optie: dat leverde niet minder dan honderd mensen per dienst op.

In samenspraak met de kerkenraad besloot ds. Schot de diensten zondag door te laten gaan. Alleen de predikant en de kerkenraadsleden met hun gezinnen mogen daarbij aanwezig zijn. De rest van de gemeente luistert op afstand mee, via de ether of internet.

Ds. Schot heeft begrip voor de maatregelen van de overheid om het virus in te dammen. „Overheid en de kerk hebben beide een verantwoordelijkheid. Die moeten we nemen.” Dat hij zondag voor een bijna lege gemeente zal staan preken, ervaart hij als „heel onwerkelijk.” „Zolang ik predikant ben, is zoiets niet voorgekomen. Dit is diep ingrijpend voor de gemeente. Zeker ook voor de kinderen. Die kunnen nu zondag niet naar de kerk.”

Rond het pastoraat zijn nog geen beslissingen genomen, zegt ds. Schot. „We weten nog niet of we ouderen nu niet meer kunnen gaan bezoeken.”

Voorzienigheid

De predikant ervaart in de omgang met het coronavirus een spanningsveld tussen enerzijds het geloof in Gods voorzienigheid en anderzijds de eigen verantwoordelijkheid. „In de Bijbel worden de onderlinge samenkomsten voorgeschreven. Maar we hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. We moeten onszelf niet moedwillig in gevaar brengen.”

In zijn preek op biddag afgelopen woensdag verwees de predikant al naar de tijdsomstandigheden. Hij preekte over 1 Kronieken 21, waar koning David een volkstelling doet. Het volk Israël wordt vervolgens na deze zonde van David gestraft met de pest. „De Heere legde deze tekst in mijn hart. De boodschap van de dienst was: de pest die uitbreekt is een gevolg van de zonde. Ik zie veel lijnen naar de omstandigheden waarin we nu verkeren.”

Hij aarzelt niet om het coronavirus een „oordeel” te noemen. „Daar kunnen we niet omheen. Er gaat een bijzondere sprake van de virusuitbraak uit.”

Tegelijk beseft hij dat er meerdere kanten aan zitten. De Bijbel spreekt daar volgens hem zelf over in de geschiedenis van David. „In 2 Samuël, waar deze geschiedenis ook wordt verteld, staat dat de Heere David tot de volkstelling aanporde. In Kronieken is het de satan die dat doet. Je kunt zeggen dat de duivel het virus gebruikt om de kerkdiensten te verstoren. Maar met evenveel recht kun je stellen dat God bezig is de zonden te bezoeken.”

Volgens de predikant is het opmerkelijk dat de Bijbelse geschiedenis eindigt met troost. „Er komt een moment dat David het oordeel niet meer af kan bidden. Hij vraagt dan ook niet langer of het oordeel hem niet zal treffen. God biedt David een weg van verzoening als hij zo in de schuld komt. Hij brengt een offer op de dorsvloer van Arauna, waar Abraham ooit zijn zoon moest offeren. Van die plek zei Abraham: de Heere zal erin voorzien.”

Dweilen

Daar ligt de oplossing in de omgang met het oprukkende coronavirus, denkt ds. Schot. „We zijn druk bezig met het bestrijden van de gevolgen. Dat is ook nuttig. Maar als we niet bij de bron komen –dat we God verlaten hebben–, dan is het dweilen met de kraan open. We moeten in de schuld komen voor God.”

Zondag speelt het coronavirus opnieuw een rol in de ongebruikelijke dienst. Ds. Schot preekt over Johannes 18:28: over de Joden die uit angst voor besmetting het rechthuis niet in durfden. „Dat staat in contrast met Jezus, Die wel werd besmet. Zodat voor onreinen genezing mogelijk is.”

„Virusuitbraak is indringende roepstem”

De uitbraak van het coronavirus vraagt verootmoediging, vindt ds. J. G. Schenau. De predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Nunspeet ziet er iets van het zuchten van de schepping in.

Net als in de gereformeerde gemeente, waar ds. Schenau pal naast woont, is er in de christelijke gereformeerde Ichthusgemeente de komende zondagen een afgeslankte kerkdienst. Alleen predikant, ambtsdragers, koster en organist zijn aanwezig. De gemeente volgt de dienst via internet.

De christelijke gereformeerde predikant is „dankbaar” voor de overheidsmaatregelen. „De overheid neemt haar verantwoordelijkheid. Ze gaat zorgvuldig te werk en volgt de adviezen van deskundigen.”

Volgens hem is het in dit soort omstandigheden „logisch” dat de kerk de richtlijnen van de overheid volgt, ook al is het een Bijbelse opdracht om de samenkomsten niet te vermijden. „Natuurlijk hecht ik zeer aan de samenkomsten. Maar we hebben ook de opdracht ons niet bloot te stellen aan gevaren.”

Dat neemt niet weg dat ds. Schenau de ontmoeting met zijn gemeente zal missen. Donderdagavond, tijdens een biddagavonddienst, ging hij al voor in een vrijwel lege kerk. „Ik mis de gemeente. Het samen zingen, de weerklank van het Woord – ook al zegt de gemeente niets terug.”

In het pastoraat verandert er door de maatregelen voorlopig niks, zegt ds. Schenau. „We zijn als kerkenraad wel voorzichtiger in het bezoeken van kwetsbare mensen. Bij elk bezoek doen we van tevoren een belletje.”

Gebrokenheid

De predikant ziet in de uitbraak van het virus iets van de gebrokenheid die de schepping sinds de zondeval tekent. „In onze westerse wereld denken we dat het leven maakbaar en controleerbaar is. Nu deze ziekte zo snel en zo breed om zich heen grijpt, raakt dit ons extra.”

De snelle verspreiding van het coronavirus kan een opening bieden voor een gesprek met niet-gelovigen, denkt de predikant. „We worden nu allemaal geconfronteerd met de kwetsbaarheid van het bestaan. Ook al hebben we nog zulke goede gezondheidszorg en verzekeringen, er hoeft maar iets te gebeuren of we worden stilgezet. Dat biedt een opening voor een gesprek over wat nu precies houvast biedt in leven en sterven.”

Volgens ds. Schenau is er ondanks alle zorgwekkende berichten ook hoop. „Juist in deze tijd van het jaar, de lijdensweken. Deze virusuitbraak moet ons het lijden van Jezus des te meer in gedachten brengen. Hij heeft onze ziekten op Zich genomen. Daarin ligt de hoop op de vernieuwing van deze wereld.”

Hij vindt het „erg moeilijk” om de uitbraak van het coronavirus als oordeel van God te duiden. „Ik weet dat dat wel gezegd wordt. Het virus als een straf zien, roept allerlei vragen op die niet gemakkelijk beantwoord kunnen worden. Wat is wel een straf, wat niet? Moeten de mensen die ziek worden het zich meer aantrekken dan anderen?”

Liever spreekt de predikant van een „indringende roepstem.” Die komt volgens hem ook tot ons in andere vormen van gebrokenheid.

„God vraagt hiermee aan ons: Leef niet aan Mij voorbij. Vertrouw op Mij in alle dingen, en niet op de zekerheden van het leven. Leven wij naar wat God van ons vraagt, in vertrouwen, gehoorzaamheid en omzien naar elkaar?”

Voorbede

De voorbereiding voor zijn preek van zondag heeft ds. Schenau begin van de week al gedaan. Zijn tekst past de Nunspeetse predikant niet aan, in de voorbede en de toepassing van de preek krijgt het coronavirus wel een plek. „Ik vind dat we ervoor moeten oppassen om alles nu te laten beheersen door het virus. Er is in deze tijd veel meer om over te preken. De lijdensweg van Jezus bijvoorbeeld.”