Droombaan krijgen of kwijtraken door brexit
Als vrijdagavond de klok 12 uur slaat, verliest de Britse Chelsea Whyte haar baan. Zij is een van de vele Britten die persoonlijk voor de brexit betalen, terwijl veel landgenoten op hetzelfde moment juist het vertrek uit de EU vieren.
Lang stak Chelsea Whyte de kop in het zand, niet gelovend dat de brexit op een dag écht zou doorzetten. Toch was de maandenlange onzekerheid rond de brexit en haar baan als medewerker van de Britse Europarlementariër Catherine Bearder (Liberal Democrats) iets waarvoor ze bewust had gekozen.
Whyte had in eerste instantie in november 2018 een baan gevonden in het Verenigd Koninkrijk. Maar ze twijfelt niet als Bearder –na het grote succes van de pro-Europese Liberaal-Democraten tijdens de Europese Parlementsverkiezingen in mei 2019– haar vraagt om naar Brussel te verhuizen om haar te assisteren. Het was het risico waard, vertelt Whyte op haar kantoor in het Europees Parlement in Brussel. Iedereen die de ruimte betreedt, ziet onvermijdelijk het bordje ”Stop brexit” aan de deur.
Het voorkomen van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU is vlak na de verkiezingen het voornaamste doel. Ook zetten de assistent en haar collega’s zich volledig in om parlementsleden van andere lidstaten te laten zien dat ze gemotiveerd zijn om in Brussel te blijven. Maar de Britse Lagerhuisverkiezingen afgelopen december zijn het keerpunt. De Conservatieve Partij van premier Johnson krijgt zo veel steun dat een brexit onvermijdelijk wordt. „Je kunt maar voor een bepaalde periode vechten tegen iets wat je niet kunt tegenhouden”, zegt Whyte.
Vergoeding
Op persoonlijk gebied kost en gaat de brexit voor meerdere Britten in Brussel veel kosten. Alle Britse medewerkers en Europarlementariërs verliezen op 31 januari hun baan. De EU-Parlementsleden houden recht op een onkostenvergoeding (4563 euro voor januari en 2282 euro voor drie extra maanden) en krijgen een overbruggingstoelage (gelijk aan een maand per volledig jaar in functie). Hun assistenten genieten deze steun echter niet.
Whyte heeft nog geen nieuwe baan in Brussel gevonden. Dat ze na de brexit wel in de Europese hoofdstad blijft, is overduidelijk: het huurcontract van haar appartement loopt nog tot augustus. Bovendien wil ze in de stad blijven omdat ze de afgelopen tijd flink heeft geïnvesteerd in vriendschappen en haar leven in Brussel.
De Britse hoopt binnenkort weer in het Europees Parlement aan de slag te kunnen gaan. Maar het specifieke werk dat ze nu nog een paar dagen doet, is lastig te vinden. Hoewel ze de afgelopen tijd als „moeilijk” bestempelt, heeft ze ook veel geleerd. „Ik was iemand die altijd alles tot in de puntjes regelde en de boel helemaal wilde plannen. De hele situatie met de brexit heeft mij juist geleerd om het uitgebreide plannen los te laten.”
Overigens zullen niet alle Britten net als Whyte hun baan verliezen. Van degenen met een vaste aanstelling zal niet worden geëist dat ze vertrekken. Bovendien wordt volgens een persvoorlichter van het Europees Parlement „elke tijdelijke functionaris met de Britse nationaliteit geëvalueerd om te beslissen of de betrokken functionaris na 31 januari 2020 kan blijven. Nationaliteit zal geen reden zijn om een overeenkomst niet te verlengen.”
In totaal werkten er begin 2019 1262 ambtenaren met een Britse nationaliteit in EU-instellingen. Daarvan zat 70 procent bij de Europese Commissie, een kwart bij het Europees Parlement en de rest bij de Raad.
Het vertrek van de Britten uit het Europees Parlement zal betekenen dat het van 751 naar 705 zetels zal verkleinen. Van de 73 Britse zetels zullen er 27 zetels worden verdeeld over verschillende lidstaten. Nederland krijgt hierdoor na vrijdag drie extra zetels in het Europees Parlement (zie ”Extra Nederlanders in EU-Parlement”).
VVD’er: Digitale transformatie in Brussel op de kaart zetten
Bart Groothuis meende als specialist cyber security bij het ministerie van Defensie de leukste baan te hebben. Toch gaat hij zich na de brexit voor „300 procent” inzetten als lid van het Europees Parlement. „Dat is een eer, een roeping. Het is meer dan een baan, het is een hele verantwoordelijkheid.”
De aanstaande Europarlementariër wil zich vooral gaan bezighouden met het uitwerken van Europese wetgeving op het gebied van digitale transformatie. „Daar is in Brussel de afgelopen jaren weinig aan gedaan en dat ga ik veranderen. Denk bijvoorbeeld aan de privacy van kinderen. Er moet wetgeving komen die het volgen van kinderen op mobiele telefoons verboden maakt.”
Dat wetgeving vaak achter de ontwikkelingen in de digitale wereld aan loopt, erkent Groothuis. „Wetgeving loopt bijna altijd achter. De ontwikkelingen zijn niet bij te houden. Maar het is belangrijk de juiste houding aan te nemen. Mijn oma zei dan: Je moet niet gaan liggen voordat je bent gevallen. We moeten ons niet laten wijsmaken dat een ontwikkeling ons overkomt. Neem als voorbeeld het gebruik van gezichtsherkenning voor commerciële doeleinden. Dat moet gewoon niet gebeuren, dat moet ons niet ‘overkomen’. We moeten proberen wetgeving te maken met het oog op de toekomst.”
Om zich alvast goed voor te bereiden op zijn nieuwe functie, heeft Groothuis een druk weekend achter de rug. Hij vertelt met een lach dat hij langs de permanente vertegenwoordiging van Nederland in Brussel is geweest om een boek over alle procedures en reglementen in de EU op te halen. Want, zo vervolgt hij serieus, „om echt succesvol te kunnen zijn, moet je alle procedures uit je hoofd kennen.”
Wanneer Groothuis als Europarlementariër aan de slag kan gaan, is nog steeds onduidelijk. Hij heeft wel bij de Kiesraad geïnformeerd, maar daar gaven ze aan ook nog geen duidelijkheid te hebben omdat ze deze procedure nog niet eerder hebben meegemaakt.
Zetel voor Baudet (FVD) of voor partijverlater Rookmaker
Forum voor Democratie (FVD) krijgt na het vertrek van de Britten uit het Europees Parlement een vierde zetel. Het blijft voorlopig echter nog onduidelijk wie die zetel gaat bezetten.
Degene die als eerste recht heeft op de zetel, is Tweede Kamerlid Thierry Baudet, omdat hij in mei een groot aantal voorkeurstemmen ontving.
De persvoorlichter van FVD in Brussel, Michiel Hoogeveen, geeft echter aan dat niet Baudet maar Eerste Kamerlid Dorien Rookmaker de zetel zal innemen. Rookmaker staat officieel als de nummer vier op de lijst. Probleem is echter dat ze in augustus de FVD heeft verlaten omdat ze zich niet kon vinden in de koers van Baudet. Nu is zij aangesloten bij Groep Otten (GO).
Volgens Eerste Kamerlid Jeroen de Vries (GO) –en voormalig persvoorlichter van FVD in de Tweede Kamer– staat het helemaal nog niet vast dat Dorien Rookmaker de zetel zal krijgen. Het is volgens hem nog steeds mogelijk dat Baudet toch de zetel zal opeisen.
Na de brexit zal de Kiesraad de drie zetels verdelen en de kandidaten op de hoogte stellen. Binnen iets meer dan een week moeten de kandidaten besluiten of ze de zetel aanvaarden of niet.
Zou Baudet besluiten om naar het Europees Parlement in Brussel en Straatsburg te vertrekken, dan zal hij zijn zetel in de Tweede Kamer moeten opgeven, omdat het niet is toegestaan lid te zijn van beide parlementen. Zijn plek in Den Haag zal dan worden ingenomen door nummer drie, ex-FVD’er Susan Teunissen, of nummer vier, ex-FVD’er Henk Otten.
De verwachting is dan Baudet in Den Haag zal blijven en dat uiteindelijk Dorien
Rookmaker (GO) de zetel zal innemen. Waar ze zich precies mee gaat bezighouden of bij welke Europese politieke fractie ze zich wil gaan aansluiten, is nog onduidelijk. Ze wil zich daar pas over uitlaten als duidelijk is dat ze de zetel ook daadwerkelijk wil gaan bezetten.
Marcel de Graaff (PVV) alleen terug naar EU-Parlement
Marcel de Graaff is de enige PVV’er die naar Brussel mag terugkeren. Zijn partij won in 2014 nog vier zetels. Maar tijdens de Europese Parlementsverkiezingen van mei 2019 raakte de PVV al haar zetels kwijt. Na de brexit krijgt ze er echter toch nog één terug.
De PVV in het Europees Parlement wordt er vaak van beschuldigd onbereikbaar te zijn. Na meerdere onbeantwoorde telefoontjes en e-mails lijken die beschuldigingen inderdaad gegrond. Het blijft zodoende onduidelijk waarvoor De Graaff zich de komende jaren in Brussel wil gaan inzetten.
Wel is bekend dat het realiseren van een vertrek van Nederland uit de Europese Unie het centrale punt is van het PVV-programma over de EU.
De klachten van onbereikbaarheid zijn niet nieuw. De PVV wilde bijvoorbeeld niet meewerken aan het boek ”Wat doen ze daar eigenlijk?” van Mendeltje van Keulen en Chris Aalberts, dat gaat over het werk van alle Nederlandse Europarlementariërs. In het boek worden er geen doekjes om gewonden: een partij als de PVV in Brussel heeft een groot probleem. „De PVV doet in feite niet of nauwelijks mee aan het Europese wetgevende proces”, omdat de afgevaardigden „geen compromissen sluiten over hun EU-koers.”
Toch had de PVV een belangrijke positie in de Europese fractie Europa van Naties en Vrijheid (ENV).
PVV-lijsttrekker De Graaff was van 2015 tot 2019 medevoorzitter van de eurosceptische fractie. Hij hield zich daarnaast vooral bezig met zaken betreffende de commissie Buitenlandse Zaken.
De Graaff liet voornamelijk zijn stem horen op het gebied van migratie, islamisering en Turkije.
Voordat De Graaff in het Europees Parlement belandde, was hij van 2011 tot 2014 Eerste Kamerlid voor de PVV. Daarvoor was hij werkzaam in de ICT. De PVV’er studeerde daarvoor theologie in Nijmegen.
