Wisseling van de wacht in Iran is zaak van lange adem
De recente protesten tegen het Iraanse regime hebben de hoop op een machtswisseling voorzichtig nieuw leven ingeblazen. Maar is dat terecht?
Verzet tegen de Iraanse machthebbers is niet nieuw. Eind vorig jaar gingen burgers in Teheran nog massaal de straat op om tegen de regering te demonstreren. Hoewel de informatievoorziening vanuit de Islamitische Republiek niet bepaald betrouwbaar is, bleek in elk geval wel dat de autoriteiten keihard tegen de betogers optraden. Mensenrechtenorganisaties spraken over tientallen doden.
In 2009 waren de protesten niet alleen veel massaler, maar pakte het regime betogers zo mogelijk nog harder aan om de onlusten de kop in te drukken. En met succes. Als er ooit hoop op een machtswisseling was, was het toen. Maar ook die vervloog. Verzet tegen de Iraanse regering is een riskante bezigheid. De ayatollahs en hun handlangers hebben in veertig jaar tijd een uiterst effectief systeem van repressie opgebouwd, dat niet zomaar kan worden doorbroken.
De afgelopen dagen richtten de protesten zich op de aanvankelijke ontkenning van de regering dat Iran vorige week woensdag een Oekraïens passagiersvliegtuig zou hebben neergeschoten. Het is opmerkelijk dat mensen voor zo’n gevoelige kwestie de straat opgingen. Nog opzienbarender was dat Teheran enkele dagen na de crash toegaf dat het toestel per ongeluk door de Iraanse luchtafweer was neergehaald.
Dat laat zien dat er wel degelijk zaken in de Islamitische Republiek aan het schuiven zijn. Deels heeft dat te maken met de strenge internationale strafmaatregelen waar het land mee te kampen heeft. De bevolking begint het effect van die sancties steeds meer in het dagelijks leven te voelen. Er zijn grenzen aan de mogelijkheden die het regime heeft om die onvrede te sussen.
Eerder lukte dat vooral door de aandacht van de Iraniërs op de gemeenschappelijke buitenlandse vijand te vestigen – vooral de Verenigde Staten en Israël. Het was echter opvallend dat een menigte deze week weigerde over een Amerikaanse vlag in Teheran heen te lopen. Die demonstratie was eigenlijk bedoeld om te protesteren tegen de Amerikaanse liquidatie van de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Maar er gaan steeds meer geruchten dat veel Iraniërs daar helemaal niet zo ongelukkig mee zijn.
Tegelijkertijd moet de veerkracht van het regime niet worden onderschat. Veranderingen in Iran gaan langzaam – en doorgaans niet zonder geweld.
