Alblasserdam ligt op een „kwetsbaar kruispunt van scheepvaart, industrie een een snelweg met daarin een tunnel. Reden genoeg voor ons om van schone lucht een prioriteit te maken”, zegt de Alblasserdamse wethouder Arjan Kraijo van duurzaamheid.

Mensen langer en gezonder laten leven. Dat is het doel van het Schone Lucht Akkoord. Onder leiding van minister Stientje van Veldhoven (Milieu en Wonen) tekenden 9 provincies en 36 gemeenten maandag de overeenkomst. Een reeks maatregelen moet ertoe leiden dat in 2030 50 procent gezondheidswinst wordt geboekt ten opzichte van 2016.

Het akkoord beoogt een vermindering van de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide door wegverkeer, mobiele werktuigen, landbouw, scheepvaart, industrie en huishoudens. Het Rijk en de deelnemende gemeenten en provincies verplichten zich jaarlijks de voortgang te laten zien. Met het akkoord verwacht het kabinet in 2030 op de meeste plekken te voldoen aan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie. Daarmee zouden jaarlijks 4000 tot 5000 vroegtijdige sterfgevallen moeten worden voorkomen. „De lucht kan en moet veel schoner”, zegt Van Veldhoven. „Als een op de vijf kinderen astma krijgt door luchtverontreiniging, hebben we nog heel wat te winnen.”

Het Longfonds is verguld met het akkoord. „Gezonde lucht staat nu op de kaart”, zegt directeur Michael Rutgers. „Het is en blijft onacceptabel dat zo veel mensen ziek worden door de lucht die ze inademen. Gezonde longen zijn voor iedereen van levensbelang.”

Concreet voortvloeisel van het Schone Lucht Akkoord is de roetfiltertest. Die maakt per 2021 deel uit van de APK voor diverse categorieën dieselauto’s. Met een deeltjesteller wordt bij elke APK standaard gecontroleerd of de roetfilter werkt. Is dat niet het geval, dan komt een auto niet door de APK-keuring. Voorheen werd alleen gecontroleerd of er een filter aanwezig was.

Een andere maatregel is het schoner maken van mobiele bouwmachines, zoals aggregaten. Deze vaak verouderde machines draaien nu doorgaans op diesel en zijn verantwoordelijk voor zo’n 10 procent van de gezondheidsschade door vieze lucht. Overheden zijn vaak opdrachtgever voor bouwprojecten. Zij gaan eisen stellen, zodat bouwers schonere of elektrische mobiele machines gebruiken. Verder stopt de subsidie op pelletkachels: die zijn door de lage schoorstenen een schadelijke bron van fijnstof. Verder wordt onderzocht hoe een nieuwbouwwijk houtstookvrij kan worden aangelegd.

De intenties van de akkoordondertekenaars zijn „heel goed”, reageert prof. dr. Maarten Krol, hoogleraar luchtkwaliteit aan Wageningen University&Research, maandagmorgen desgevraagd. Al mag wat hem betreft de beoogde 50 procent gezondheidswinst eerder zijn bereikt dan in 2030.

Dat voortaan de werking van de roetfilter in dieselauto’s wordt gecheckt, noemt hij „uitstekend.” „Tot op heden keurden autofabrikanten nogal eens dieselwagens goed waarvan de roetfilter was uitgezet. Dat is natuurlijk een schande.”

Verguld is Krol ook met het plan om de strijd aan te binden met dieselaggregaten op de bouw. „Ik zeg niet dat bouwvakkers erop uit zijn om de boel eens flink te vervuilen. Maar feit is dat ze vaak oude, vervuilende aggegraten gebruiken. Ook omdat dat financieel voordelig is. Er zijn inmiddels aggregaten op de markt die draaien op schone brandstof. Organisatoren van popconcerten gebruiken ze bijvoorbeeld. Zodat niet een hele mensenmassa roet inademt. Die moderne aggregaten moeten wat mij betreft ook in de bouwwereld snel worden ingevoerd.” Dat er een eind komt aan subsidie op pelletkachels noemt hij „volledig terecht.” „Hoewel je een open haard beter kunt vervangen door een pelletkachel is het nóg beter een warmtepomp te nemen. Dat is voor het klimaat en de luchtkwaliteit de beste optie.”