Het is wel eens voorgekomen dat een vrachtwagenchauffeur ergens in de buurt van Delfzijl opbelde en vroeg waar hij de steenfabriek in Spijk kon vinden. Achter Lobith dus, en niet bij Delfzijl en ook niet ter hoogte van Gorinchem. Wijman vertelt het met een glimlach. „Het is een zeldzaamheid hoor, die truckers weten doorgaans van wanten.”

Huwa baksteen, met vestigingen in Spijk („bij ons voor de deur komt de Rijn Nederland binnen, niet bij Lobith”) en Angeren, is het verhaal van de grote getallen. De optelsom van kleuren, maten en structuren geeft een assortiment van meer dan 150 soorten stenen. Metsel- én straatbakstenen. „Daarin zijn we redelijk uniek. De meeste concurrenten bieden die combinatie niet aan.”

Moeiteloos stroomt de cijferreeks uit zijn mond: „Een dagproductie komt hier in Spijk op zo’n 400.000 bakstenen, in totaal bedraagt de jaarlijkse productiecapaciteit 180 miljoen stuks, basiswaalformaat.” Even voor de inzichtelijkheid: een gemiddelde tussenwoning is opgetrokken uit zo’n 7000 stenen.

De klei -uit het stroomgebied van de Rijn, de Waal, de Maas en de IJssel en uit het Duitse Westerwald- wordt in Spijk per schip aangevoerd op de eigen loswal. „Dat scheelt per jaar 6000 transporten over de weg.” Dan volgt een ingewikkeld proces van kleiopslag, voorbewerking en wat dies meer zij. Wijman: „Onze afnemers vragen kwaliteit. Dat betekent stabiliteit in vorm, kleur en maten, wat meteen een spanningsveld met zich meebrengt. De natuurlijke grondstof -klei- is niet altijd stabiel, niet homogeen. Een baksteen is dus niet zomaar een steen, het is een natuurproduct.”

Tegelijkertijd is dat ook de charme van het vak. „Het klinkt wat bevlogen, maar ik heb het wel eens over de warmte van een baksteen. Stuur mensen door een stad en zoek uit waar ze zich het meest op hun gemak voelen. Dat is niet op een plaats waar grijze betonklinkers liggen, maar daar waar de straat uit gebakken stenen bestaat. Beleving is dat.”

Huwa baksteen opereert in een markt waarop zo’n twintig ondernemingen actief zijn, samen goed voor ongeveer 46 fabrieken. Het gaat om twee internationale concerns, een paar grote bedrijven -„waarvan wij de grootste zijn”- en een aantal kleinere ondernemingen. Schaalvergroting en concentratie doen ook in deze branche opgeld. „In de jaren zestig telde Nederland nog meer dan 300 productielocaties.”

Op de Spijksedijk verhaalt een gedicht op een klein monument over het harde verleden: „Als stenen konden spreken/ hun verhaal zou smartelijk zijn./ Hoe zij uit klei geboren werden,/ ten koste van onmeetbare pijn.”

Wijman: „In het begin van de vorige eeuw was het werken in de baksteenindustrie een loodzware bezigheid waar een karige -en soms helemaal geen- beloning tegenover stond.”

Vandaag de dag is het productieproces volledig gemechaniseerd en geautomatiseerd. „Van zwaar werk is voor onze negentig personeelsleden geen sprake meer.” Enorme hoeveelheden klei veranderen in de fabriek gaandeweg in gevormde klompen, die vervolgens twee tot drie dagen in droogkamers belanden. „Bak je ongedroogde klei, dan gaat het water koken en barst de steen.” Weer wat geleerd. Een droogkamer -de temperatuur wordt opgestookt tot maximaal 70 graden Celsius- met ruim 50.000 bakstenen levert vervolgens ongeveer 30.000 liter water op. „Een tankwagen vol.” Dan volgt het echte werk: het bakken in tunnelovens. Een rondgang door de ruimte boven deze hittebronnen -in de ovens is het tussen de 1000 en de 1100 graden- geeft de eerste zweetdruppels. Maar: „Hier komen geen mensen. Machines doen het werk.”

De logistiek die na het bakproces om de hoek komt kijken, is aanleiding voor een apart hoofdstuk: „Een volle vrachtwagen telt 15.000 bakstenen, wat neerkomt op 12.000 tot 13.000 vervoersbewegingen per jaar. Dat is wel eens puzzelen, ja.”

Trends? Wijman probeert ze op te sporen. „De paarse steen doet het prima op dit moment. En wij zijn goed in de combinatie van verticale en horizontale oplossingen. Onze gevel- en straatstenen worden in dezelfde kleurstellingen gemaakt. Zo kun je je onderscheiden. Dat is op dit moment belangrijk in een markt die niet echt willig is: er wordt simpelweg te weinig gebouwd in Nederland. Dat merken wij.”

Innovaties helpen Huwa baksteen vooruit. „We hebben vorig jaar een straatsteen met afstandhouder, met ingebakken nokjes zeg maar, op de markt gebracht. Het grote voordeel is dat die stenen niet onder de hamer hoeven te komen en dus sneller kunnen worden gestraat. Daar komt bij dat de steen veel duurzamer is, doordat er altijd automatisch een voeg van twee millimeter ontstaat en de stenen dus niet snel beschadigen. Uiteraard is er patent verleend op deze steen.”