In de hal van de betonfabrikant brengt technisch specialist Elise Buiter de gloednieuwe printrobot van Bruil in stelling. Het apparaat beweegt over de rails. Buiter controleert of de betonsilo is aangesloten en stelt de computer in. De robotarm, voorzien van een aanvoerslang, begint een lijn te trekken met het vloeibare, pasta-achtige cement. Net slagroom, aangebracht op een taart.

Binnen een kwartier verrijst er een halfronde muur van 3 meter breed en vijftien centimeter hoog. Maar dan begint de machine te haperen. De robot stopt.

Niet erg; een misser is bij Bruil juist een kans om te leren. Sterker nog: „Laten we iedere dag nóg betere fouten maken”, zegt Oscar Dekkers (46), directeur. Van testen in de praktijk leer je het meest, denkt hij.

De sleutel tot succes ligt bij de printkop, samen met de software en specie, zegt Dekkers. „Robots doen het wel. Maar de verfijndheid van de printkop bepaalt de snelheid van het spuiten en de laagdiktes van de specie.”

De innovatieve houding van Bruil wordt uit de nood geboren. In de crisistijd besluit de leverancier van onder meer betonmortel en kanaalplaatvloeren het roer om te gooien. Het familiebedrijf –115 jaar geleden begonnen als wegenbouwer in de omgeving Ede–, steekt vanaf 2013 geld in de verdere ontwikkeling van de revolutionaire techniek van driedimensionaal printen. Die staat dan nog in de kinderschoenen.

Tegenwoordig stuurt de vierde generatie Bruil het bedrijf aan, samen met Dekkers die van buiten de familie is aangetrokken. Jaarlijks heeft Bruil ruim 100 miljoen euro omzet, wat een „gezond rendement” oplevert. De directie wil met het 3D-beton de positie van de fabrikant uitbreiden in de markt van architectonisch beton: betonnen onderdelen die zichtbaar blijven in een gebouw, zoals kolommen, balustrades en gevelbekleding. „Met 3D-beton kan op grote schaal maatwerk worden geleverd”, zegt Dekkers.

Voor architecten kan dat volgens hem interessant zijn, omdat daarmee de vrijheid om allerlei vormen te kiezen betaalbaar wordt. „Betonproducten worden gemaakt door vloeibaar beton te storten in mallen, die rechttoe rechtaan van vorm zijn. Ronde vormen of bijvoorbeeld draaiingen zijn bij die manier erg ingewikkeld om te maken en daarmee ook erg kostbaar. Terwijl een 3D-printer een ovaal, draaiing, ribbel of golving kan maken.

Het printen van beton scheelt veel afval. „De houten mallen die we normaalgesproken moeten maken voor architectonisch beton, zijn vaak maar één of twee keer te gebruiken.”

In 2020 begint Bruil aan zijn eerste 3D-klus: het printen van in totaal 1200 gebouwonderdelen voor 2 flats in Den Helder. De 154 woningen van de gedateerde, jaren 70 panden, krijgen nieuwe balustrades en balkons. De welvende, gebogen vormgeving lijkt op de stijl van de Spaanse architect Gaudí. Hoewel ontwerpers wereldwijd 3D-beton al toepassen, is het project een wereldprimeur door zijn omvang en serieproductie, stelt Bruil.

Concurrenten en vakgenoten, zoals constructeurs, stellen de nodige kritische vragen. Dekkers, nuchter: „Ook medewerkers, klanten en leveranciers van Bruil doen dat: is het beton duurzaam? Is het sterk genoeg? Hoe ziet het over vijftig jaar eruit?” Maar Bruil gaat niet over één nacht ijs. „De constructie en de juiste samenstelling van de specie worden uitvoerig getest.”

Bruil behoort tot een van de weinige bedrijven met een 3D-betonprinter. Dekkers hoopt dat meer fabrikanten gaan printen, zodat de techniek „volwassen” kan worden. Hoewel de interesse van bouwers voor 3D-beton toeneemt, bepalen tot nu toe traditionele schema’s nog de sector, zegt Dekkers.

Het 3D-printen ingeburgerd krijgen, vindt de directeur daarom de grootste uitdaging voor de toekomst. „Nu vinden mensen onze printrobot vooral leuk om naar te kijken. Maar het doel is om gebouwen mooier en gevarieerder te maken.”

bruil.nl voor een video

Bedrijfsgegevens

Naam: Bruil

Waar: Ede (hoofdkantoor)

Activiteit: beton

Sinds: 1906

Aantal werknemers: 270

Omzet: ruim 100 miljoen euro per jaar