Van der Kamp reageert desgevraagd op het gerucht dat advocaten overleg plegen over een vertrekregeling voor de directeur. De onderzoeksredactie van het EO-radioprogramma Het onderzoek had dat uit betrouwbare bron vernomen. In het LDC was niemand bereid tegenover de EO hierop commentaar te geven. Een onderdeel van de regeling zou zijn dat beide partijen geen enkele mededeling over de kwestie doen.

Van der Kamp noemt de „betrouwbare bron" van de EO „niet betrouwbaar genoeg, want het is niet juist. Er is geen sprake van een vertrekregeling voor de directeur."

In het maandagmorgen uitgezonden radioprogramma, dat gemaakt was op basis van journalistiek speurwerk, kwam naar voren dat de organisatie in het verleden voldoende waarschuwingen heeft gekregen met betrekking tot de moeilijke financiële situatie. Op 23 november moet de triosynode een besluit nemen over het ontslag van 150 personeelsleden. Het gaat om ongeveer eenderde van de arbeidsplaatsen bij het LDC in Utrecht en de negen regionale dienstencentra (RDC’s).

Vermageringsdieet
Als dit soort dingen bij een bedrijf voorkomt, dan kijk je, aldus oud-bankdirecteur G. van Maanen, naar de bestuurders en zeg je: „Daar moeten we dus anderen voor hebben." En directieleden plegen volgens hem hun baan te verliezen.

Volgens A. Noordsij, lid van de landelijke financiële commissie binnen de SoW-kerken en tweede ondervoorzitter van de vereniging van kerkvoogdijen, was twintig jaar geleden al duidelijk dat er fundamenteel iets moest veranderen. Hij baseert zich voor deze uitspraak onder andere op visitatierapporten uit de jaren tachtig. Hij heeft becijferd dat het instandhouden van de huidige organisatie jaarlijks 60 miljoen gulden kost. Dat komt neer op ruim 20 gulden per kerklid.

Ook oud-manager mr. B. van den Broek, secretaris van de Vereniging van Kerkvoogdijen in de Nederlandse Hervormde Kerk, is van mening dat de synode best had kunnen weten dat de financiële situatie steeds penibeler werd. De afgelopen jaren besteedde het blad van de vereniging bijna maandelijks aandacht aan het probleem, zegt hij. Als de SoW-kerken er maar op tijd bij waren geweest, hadden ze de schade misschien kunnen beperken, veronderstelt hij. Door het steeds weer uitstellen van pijnlijke besluiten worden die in zijn ogen alleen maar pijnlijker. „Dan moet je niet alleen de grote teen afzetten, maar een heel been."

Oud-hoogleraar prof. dr. G. Manenschijn staat achter de bezuinigingen. „Je hebt maar een klein bureaucratisch apparaat nodig om de kerk te laten functioneren." Dat zie je volgens hem bij de Rooms-Katholieke Kerk en bijvoorbeeld bij de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en de Christelijke Gereformeerde Kerken. „Je moet geen bureaucratische kerk maken. Dat spreekt mensen niet aan. We hebben dit helemaal niet nodig", zegt hij.

Prof. Manenschijn vergelijkt de bezuinigingen met een vermageringsdieet. „De kerk kan er gezonder uitkomen", oordeelt hij. Het dieet moet volgens hem alleen nog veel strenger. „Ze moeten kijken hoe het over tien jaar zal zijn, wat dan de financiële mogelijkheden nog zijn." Hij kan zich niet voorstellen dat over tien, vijftien jaar het grote gebouw in Utrecht niet is verkocht en dat men dan geen kleinere, effectievere staf heeft geformeerd.

Van den Broek stelde dat het in de SoW-kerken ontbreekt aan beleid. Bovendien heeft volgens hem het ineenschuiven van de drie organisaties van de Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk, twee jaar geleden, geleid tot een belangrijk verlies van mensen die deskundig waren op het gebied van financiën en organisatie. Dat heeft er weer toe geleid dat er minder zicht was op de wijze waarop de financiën precies lopen.

Aparte kamer
Volgens Van Maanen, die deel uitmaakte van een stuurgroep die na drie maanden werken op een zijspoor werd gezet, zou het goed zijn als de synode zich zou realiseren dat je een aparte kamer nodig hebt voor geestelijke, voor maatschappelijke en voor diaconale vraagstukken en ook één voor organisatorische en bestuurlijke dingen. Hij raadt de SoW-kerken aan een groepje deskundige mensen om zich heen te verzamelen dat in staat is een organisatie in de problemen van a naar b te brengen.

Aan het woord voor de EO-radio kwam ook Ruud Dekker, die „met zeer bijzonder verlof" is gegaan. Dat had, aldus het voormalige hoofd financiën van de SoW-kerken, te maken „met een onoverbrugbaar verschil van opvatting over hoe het financiële beleid moest worden voorbereid." En dat staat volgens hem „niet helemaal los" van de huidige financiële situatie waarin de SoW-kerken verkeren.