Column: Zware tijden voor orgels Amsterdam en Rotterdam
Je zou in deze periode een beroemd orgel in Amsterdam of Rotterdam zijn. Dan beleef je zware tijden, op verschillende manieren.
Ben je een maaksel van Vater en Müller dat sinds jaar en dag verblijft in het oudste gebouw van de hoofdstad, dan beleef je een donkere Kerst. Ja, je bent in mei met veel tamtam na een lange restauratie weer in gebruik genomen, waarbij de loftuitingen over jouw stralende klank niet van de lucht waren; maar intussen slijt je je dagen in het duister. Een kunstenaar heeft van jouw kerk een grauw loopgravenlandschap gemaakt. Oké, zo nu en dan is er een concert; zaterdagavond 14 december laat eindelijk weer eens een toporganist jou horen. Maar dat is sporadisch, en de installatie beneden maakt dat jouw geroemde klank stukbreekt op de zandzakken. Bij de vieringen mag je weliswaar dienstdoen, maar de gemeenteleden zien jou niet, want ze zitten óf in de zijkapel of in het koor achter de barrière. Een langverwacht romantisch kerstconcert, dat eindelijk weer in jouw kerk zou zijn, werd geannuleerd. Met heimwee denk je terug aan vroeger, toen buiten dikke rijen mensen stonden voor een concert waarbij je bespeeld werd door een romantische klaviertijger met lange manen. Het is vergleden verleden.
Ben je een reus van Marcussen in de een-na-grootste stad van Nederland, dan heb je het op een andere manier zwaar te verduren deze weken. Buiten de gebruikelijke vieringen komt de ene na de andere meer of minder populaire organist langs om jou, ’s lands grootste orgel, op de hem eigen wijze te bespelen. Vóór de Kerst mag je zelfs een Amerikaanse pianist-met-orkest verwelkomen –hij komt voor het laatst; de concertlocaties zijn hem hier te duur– die zijn bezoekers belooft behalve op de vleugel ook op jouw manualen improvisaties te vertolken. Direct na de Kerst treedt een populair duo op, en vervolgens komen de gebruikelijke nieuwjaarsconcerten. Nou ja, gebruikelijk. Vroeger kwam dan Klaas Jan Mulder, die veertig jaar geleden in jouw kerk een traditie startte van concerten met stevige programma’s. Volle bak altijd. De Kamper virtuoos overleed echter in 2008, en nu zegt de een na de ander dat zijn concert de voortzetting van de traditie van Mulder is. Dit keer komen er zelfs vier (!) organisten het ”traditionele nieuwjaarsconcert” spelen; zelfs een voormalige binnenvaartschipper die zegt geen noten te kunnen lezen belooft bewerkingen in de stijl van Mulder te zullen spelen. Met weemoed denk je terug aan de tijden van weleer.
Eén troost: genoemde instrumenten laten steeds weer zien dat ze heel wat hebben kunnen en zelfs duistere tijden weten te overleven.
