De honderdste geboortedag van Michail Kalasjnikov, de ontwerper van de naar hem genoemde AK-47, is in Rusland de nodige feestelijkheden waard. Kalasjnikov, die zes jaar geleden overleed, wordt als held geëerd.

Kalasjnikov komt in november 1919 in Koerja ter wereld als zeventiende spruit van een boerenfamilie. Na zijn geboorte verhuist het gezin gedwongen naar Siberië. Michail werkt na schooltijd bij een spoorwegmaatschappij in Rusland.

Vadertje Staat roept Kalasjnikov in 1938 onder de wapenen. De jonge militair maakt carrière als tankcommandant. In zijn diensttijd sleutelt hij aan een verbeterde versie van een geweer.

Het Rode Leger stuurt hem in juni 1941 naar Leningrad. Kalasjnikov raakt ernstig gewond tijdens gevechten tegen de nazi’s. In het ziekenhuis ontwerpt de sergeant zijn eerste machinepistool. Het wapen komt echter niet verder dan zijn eigen tekentafel. Ongeschikt.

Doorbraak

Een doorbraak volgt in 1944 met de ontwikkeling van een zelfladende karabijn. De Hoofdcommissie van de Artillerie in Moskou geeft groen licht voor het wapen. De serieproductie start in 1946.

Kalasjnikov presenteert een jaar later alweer een verbeterde versie, de AK-47. Officieel de ”7,62 mm Avtomat Kalasjnikova model 1947”. Het Sovjetleger voert het aanvalsgeweer drie jaar later in. Vuursnelheid 600 schoten per minuut, effectief bereik 350 meter.

De wapentechneut zit niet stil. In 1959 ontwikkelt hij een machinegeweervariant van de AK-47, de Roechnoi Poelemjot Kalasjnikova (RPK-74) en de Poelemjot Kalasjnikova (PK), die grotere patronen gebruikt. De patronen worden door een band aangevoerd, in plaats van uit een magazijn.

Het wapen scoort hoog qua betrouwbaarheid en vuurkracht. De kalasjnikov is bruikbaar onder alle weersomstandigheden, ook bij -50 graden. Zelfs als er een auto over het wapen is gereden, kan een schutter z’n AK-47 doorgaans nog redelijk goed gebruiken.

Het karakteristieke gebogen magazijn biedt ruimte aan dertig patronen. De oerversie van de AK-47 kent talloze varianten. Met inklapbare kolf, zonder inklapbare kolf. Met bajonet, zonder bajonet. Nieuwere modellen bestaan uit kunststof in plaats van hout.

Kalasjnikov neemt in 1959 een gewijzigd ontwerp –de AKM– in productie. Om de wapens sneller en goedkoper van de band te laten rollen, vervangt de fabrikant veel gefreesde onderdelen door gestanste. De fabrikant bouwt een vuursnelheidsbegrenzer in om het wapen bij automatisch vuur beter onder controle te houden.

Verkoopaantal

De AK-47 is een van de meest geproduceerde wapens ter wereld. Schattingen over geproduceerde aantallen lopen uiteen, maar schommelen vaak tussen de 30 tot de 50 miljoen stuks. Volgens ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib zijn er wereldwijd 100 miljoen AK-47-geweren –al dan niet illegaal– in omloop.

Ten minste 82 landen hebben AK-47-geweren in hun wapenarsenaal. De AK-47, inmiddels verkrijgbaar in twaalf varianten, is vooral een simpel wapen. Gemakkelijk schoon te maken, relatief goedkoop te produceren en uiterst betrouwbaar in te zetten.

Het geweer groeit uit tot een belangrijk Russisch exportproduct. Het wapen is niet alleen geliefd bij reguliere legers, maar ook bij rebellen, piraten en criminelen. De Sovjet-Unie levert het wapen aan allerlei zogenaamde bevrijdingsbewegingen.

Bondgenoten van de Sovjet-Unie, zoals China, Polen en Joegoslavië, pakken de productie van de kalasjnikov op. Kleine werkplaatsjes in Afghanistan en Pakistan groeien uit tot hofleverancier in de wereldwijde productie van AK-47’s; niet alleen in licentie, maar ook illegaal.

Aan klanten geen gebrek. Aan gewelddadige conflicten ook niet. De geweren maken overuren in Afrika, in de strijd van verzetsbewegingen tegen koloniale mogendheden. Daaraan heeft de AK-47 zijn imago van verzetswapen te danken.

Het beruchte wapen verwerft wereldwijde bekendheid. Mozambique en Zimbabwe hebben de AK-47 opgenomen in de nationale vlag of het wapen of beide, terwijl de Libanese islamitische terreurbeweging Hezbollah een kalasjnikov in het logo heeft verwerkt.

Medailles

De geestelijk vader van de AK-47 krijgt karrenvrachten eerbewijzen. Kalasjnikov ontvangt de Stalin- en de Leninprijs. De staat roept hem tweemaal uit tot Held van de Socialistische Arbeid. In 1969 volgt bevordering tot kolonel.

Rusland staat uitgebreid stil bij zijn honderdste geboortejaar. Scholen in het land krijgen speciaal lesmateriaal over Kalasjnikov. Rappers en technobands bezingen de held van de Russische Federatie: „Michail Kalasjnikov, je heerlijke machinegeweer dient trouw het vaderland.”

Passanten bij het standbeeld van Kalasjnikov in het centrum van Moskou spreken lovend over hem. „Door zijn wapen hebben we oorlogen gewonnen.” Hoeveel slachtoffers het dodelijke wapentuig heeft gemaakt, is niet bij benadering te zeggen.

…

Van wapen naar auto

De Russische fabrikant Kalasjnikov bouwt niet alleen geweren, maar stapt ook in elektrische auto’s voor het gewone volk. Het voertuig moet bijdragen aan een schoner milieu, vooral in de grotere steden.

Het prototype, een retro jarenzeventigmodel, luistert naar de naam CV-1. De basis wordt gevormd door de vroegere Russische Isch, die in 1973 voor het eerst van de band liep. De CV-1 maakt gebruik van batterijen, niet van brandstofcellen. De elektromotor levert 300 pk en op één lading komt de wagen 350 kilometer ver.

De vraag is of de wapenfabrikant echt in staat zal blijken de elektrische auto te produceren. Kalasjnikov heeft er alle vertrouwen in. „We hebben voldoende technologische kennis verzameld.”