Dat is een gigantische klus, want Pakistan scoort op dat gebied bijzonder slecht, ook in vergelijking met andere Zuid-Aziatische landen. „Er is heel veel te doen”, stelde de koningin bij een bezoek in 2016 al vast.

Drie jaar geleden was de toenmalige gouverneur van de Staatsbank van Pakistan (SBP), Ashraf Mahmood Wahtra, echter uitermate optimistisch over de mogelijkheid om de achterstand in recordtijd in te halen. Bank en regering reken- den erop dat met een nationale strategie in 2020 de helft van de volwassen bevolking toegang zou hebben tot bijvoorbeeld een bankrekening. Dat was een ambitieus plan, want op dat moment was dat maar 11 procent.

Wahtra echter ging echter nog een stapje verder. „We willen het doel al in 2018 of 2019 bereiken. De koningin heeft ons gemotiveerd om het beter te doen”, stelde hij tijdens een gezamenlijke persconferentie. Haar komst had ervoor gezorgd dat voor het eerst iedereen bij elkaar was gekomen die moest helpen om financiële toegankelijkheid mogelijk te maken. Niet alleen de banken maar ook telecombedrijven, verzekeringsmaatschappijen, de nationale registratie- en databank Nadra, kredietverleners en verschillende overheidsinstanties.

„Dat zorgde voor focus en nieuwe inzichten”, merkte de koningin op. Ze liet zich wijselijk niet uit over de haalbaarheid van het opgeschroefde doel. Maar als alle goede voornemens werden uitgevoerd en het niet alleen bleef bij plannen, dan zou het mogelijk kunnen zijn. „Als ze hun doel halen, dan kom ik terug”, beloofde ze met een royaal gebaar. „De belofte van de koningin is een enorme aansporing. Dus we moeten het halen”, antwoordde Wahtra.

Niet gehaald

De koningin is maandagmorgen vroeg teruggekeerd in Islamabad, maar het gestelde doel is bij lange na niet gehaald. Toegang tot financiële diensten als bankrekeningen, verzekeringen, sparen, leningen of de mogelijkheid eenvoudig geld te sturen of ontvangen, heeft 21 procent van de Pakistanen. Dat is weliswaar een vooruitgang ten opzichte van 2016, maar nog niet de helft van wat de baas van de centrale bank Wahtra en de toenmalige regering voor ogen stond. In heel Zuid-Azië ligt het percentage gemiddeld op 69 procent.

Vrouwen doen nog helemaal niet mee: 7 procent heeft de gewenste toegang, tegenover bijvoorbeeld 35 procent in Bangladesh en bijna 77 procent in buurland India. „Veel aandacht zal moeten worden besteed aan de vrouwen”, zei de koningin drie jaar geleden, en dat geldt nog steeds. Vrouwen hebben niet alleen geen bankrekening, maar vaak ook geen mobiele telefoon,waarmee ze toegang kunnen krijgen tot mobiel bankieren en enige zelfstandigheid verwerven. Belangrijk in een land waarin cultuur, geografie en traditie hun heel veel beperkingen opleggen.

Wisselingen

Dat er weinig vooruitgang is gemaakt, heeft ook te maken met de complexiteit van het uitgestrekte en met vele problemen kampende Pakistan. De mensen aan wie de koningin destijds advies gaf, zijn ook allemaal vertrokken door de komst van een nieuwe regering onder leiding van de voormalige cricketheld Imran Khan.

Wahtra is in 2017 vertrokken en de State Bank of Pakistan heeft sinds dit voorjaar alweer zijn tweede nieuwe gouverneur. Al is er wel enige continuïteit, zo stelde de koningin in haar eerste bijeenkomst vast. Tegenover haar aan tafel zat Shamshad Akhtar, die ze nog kent uit de tijd –dertien jaar geleden– dat ze bankgouverneur was.

Humeur

Regerings- en personeelswisselingen horen erbij, heeft Máxima weleens gezegd. Maar het maakt het voor haar niet gemakkelijk om nazorg te geven bij gemaakte afspraken en plannen.

Pakistan klopte eerder dit jaar tijdens de voorjaarsvergadering van de Wereldbank in Washington aan bij de koningin, met het oog op een herstart en een mogelijk nieuw bezoek. Enkele maanden later berichtte haar staf in New York dat geen van de gesprekspartners nog in functie was. Dat deed het humeur van Máxima die dag geen goed, zo werd duidelijk uit de televisiedocumentaire die over haar VN-werk is uitgezonden.

Het belette haar echter niet om het deze week opnieuw te proberen. Het gaat tenslotte om 100 miljoen mensen en de nieuwe bankgouverneur Reza Baqir is eveneens ambitieus. Hij heeft de koningin uitgenodigd aanwezig te zijn bij de lancering van ”micropayments gateway”, dat de kosten van kleine betalingen moet verminderen. Op die manier kan het digitale betalingsverkeer worden gestimuleerd.

Dat daar aanpassingen voor nodig waren, had Máxima eerder al vastgesteld. Op geld overmaken werd namelijk belasting geheven: een sta-in-de-weg voor mobiel bankieren.

De koningin praat tijdens haar verblijf niet alleen met de nieuwe baas van de centrale bank, maar ook met premier Imran Khan en de vorig jaar aangetreden president Arif Alvi.

Praktijk

Het bezoek blijft ook niet beperkt tot Islamabad. Woensdag reist Máxima naar Lahore, met 11 miljoen inwoners de op een na grootste stad van Pakistan, vlak bij de grens met India. Daar wil ze zien hoe een aantal programma’s om beter toegang te geven tot financiële diensten in de praktijk uitpakken.

Ook dat is een les die de koningin in de loop der jaren als speciaal pleitbezorger heeft geleerd. Niet alleen zijn plannen weleens te ambitieus, ook de goed bedoelde initiatieven bereiken niet altijd wat werd beoogd.