In zijn speech tijdens het evenement, mede georganiseerd door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en de Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland, sprak de minister zijn bedenkingen uit over de huidige Nederlandse markt voor werkgelegenheid. Eén ding is voor hem duidelijk: het roer moet om.

In de samenleving wordt vaak over dé zzp’er en over dé werknemer gesproken, zegt de minister. Dat is volgens hem een misvatting. „Mensen zijn niet hun contract. Zo zwart-wit is het niet.”

Want achter de overzichtelijke indeling van werkgever en zzp’er gaat een onlogische wereld van ongelijkheid schuil, stelt de minister. En dit zorgt, weliswaar onbedoeld, voor oneerlijke concurrentie. „Niet alleen tussen werknemer en zzp’er of tussen midden- en kleinbedrijf en zzp’er. Ook tussen zzp’ers onderling.”

Wat Koolmees daarmee bedoelt, legt hij uit aan de hand van een voorbeeld. „Ik sprak vorig jaar een cameraman. Hij is goed in zijn werk en veelgevraagd. Maar hij wordt soms te duur gevonden omdat zijn concurrenten zich niet verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Steeds minder mensen passen zo niet meer in ons systeem. Of eigenlijk: ons systeem past veel werkenden niet meer.”

En dus moeten er volgens de minister de „wezenlijke vragen” worden gesteld om tot een hervorming van het arbeidsstelsel te komen. „Willen we iedereen onder één systeem hebben, of zijn er toch goede redenen om een onderscheid te maken? En vinden we dat iedereen solidair moet zijn met elkaar, of zien we een goede reden om dat niet te doen?”, legt Koolmees zijn toehoorders voor.

Allereerst buigt de commissie-Borstlap zich daarover, in opdracht van de minister. „Hieruit zullen zeer zeker verstandige adviezen voortvloeien”, verwacht de bewindsman.

Scheef

Jan Schreuders, manager juridische dienstverlening bij vakorganisatie RMU, vindt dat Koolmees te ver gaat door te stellen dat het arbeidsstelsel over zijn houdbaarheidsdatum heen is. „We hebben een prachtig sociaal stelsel met veel goede verworvenheden. Maar minister Koolmees legt wél feilloos bloot wat er binnen dit stelsel inmiddels goed scheef ligt.”

Net als de minister ziet Schreuders namelijk een ongelijk speelveld tussen werknemers en zzp’ers. Het gelijktrekken van de regels vindt Scheuders „een heel complex vraagstuk waar je vanuit verschillende richtingen naar kunt kijken.”

„Waarom doen er zoveel zzp’ers het werk waar vroeger mensen voor in dienst werden genomen?”, vraagt Scheuders zich allereerst af. „Van de ondernemers uit onze achterban horen we dat dit mede te maken heeft met de verplichtingen aan vast personeel, zoals de doorbetalingsverplichting bij ziekte.”

Een andere manier is om naar het kostenplaatje te kijken, aldus Scheuders. „De arbeid verricht door een werknemer met al zijn sociale voorzieningen en pensioenopbouw, is voor menig ondernemer veel duurder dan de arbeid verricht door een zzp’er zonder die kosten.”

Voor de commissie-Borstlap is er volgens hem daarom het nodige werk aan de winkel. „De commissie ontkomt er niet aan om het fenomeen contractsvorm en werk helemaal opnieuw te bekijken. Daarbij is voor de RMU, ook vanuit Bijbels-sociaal denken, een contractsvorm die zich richt op een duurzame relatie tussen werkgever en werknemer het uitgangspunt.”