Het was niet zonder reden dat Obbema dit onderwerp zo uitvoerig aan de orde stelde. Een jaar eerder had hij thuis een hartstilstand gehad, die hij, wonder boven wonder, zonder blijvende schade overleefde.

Met een groot aantal meer of minder bekende personen heeft hij over dit fundamentele thema doorgesproken. Dat leverde interessante gesprekken op, al moet ook gezegd worden dat het wel enig doorzettingsvermogen vereist om de bundel tot het einde door te lezen. De antwoorden gaan nogal eens in dezelfde richting.

Dat komt ook wel omdat hij bijvoorbeeld geen gesprekspartners uit orthodox-christelijke kring selecteerde. Kennelijk kwamen die niet voor in zijn netwerk of vond hij hun boodschap niet relevant.

Geen zin

Voor veel van de geïnterviewden heeft het leven strikt genomen geen zin. Anderen zien de zin van het leven heel praktisch in de zin in het leven. Dat vinden we bijvoorbeeld bij Jan Geurtz, die boeddhistische meditatiecursussen geeft. Anderen zien de zin van het leven in het voortzetten ervan, een antwoord dat begrijpelijkerwijs slecht valt bij mensen die kinderloos zijn.

De remonstrantse predikant Claartje Kruijff vindt het een pluspunt dat we niet weten wat de zin van het leven is. Bij dat niet weten van de agnost voelt Obbema zelf zich het beste thuis. Zijn van huis uit meegekregen atheïsme is hem al te dogmatisch geworden.

Godsbestaan

In de interviews komt ook de vraag naar het bestaan van God aan de orde. Tal van gesprekspartners beantwoorden die min of meer ontkennend. Zo vindt de sterrenkundige Vincent Icke dat er geen enkel houdbaar bewijs is dat goden en geesten bestaan en dat het daarom geen zin heeft om er rekening mee te houden.

Anderen geven een heel eigen invulling aan hun godsbegrip. De abt van het klooster Koningshoeven stelt zich God niet voor als een persoon, maar als liefde. Oud-ambassadeur Edy Korthals had een droom over Jezus, waarna hij zich inzette voor de dialoog tussen de wereldreligies. De waarden van Jezus, „het streven naar vrede, gerechtigheid en solidariteit met de zwakkeren”, houden volgens hem een samenleving samen.

De sociologe Christien Brinkgreve is zelf niet religieus, maar is wel gaan beseffen dat door het wegvallen van de godsdienst bepaalde waarden ernstig verwaarloosd zijn. Daarbij denkt ze aan het behoren bij een gemeenschap en aan de rituelen die verloren zijn gegaan. De zuilen legden vroeger een verbinding tussen hoog en laag, arm en rijk.

Uiteraard komt ook de sterfelijkheid van de mens aan de orde. „Als je dood gaat ben je dood, schluss”, zegt een van de gesprekspartners. Sarah Durston, biologisch psycholoog, heeft het idee dat het straks allemaal voorbij is altijd heel onprettig gevonden. Zij ziet wel ruimte voor ons bewustzijn buiten ons leven als mens op aarde. Dat vindt ze een comfortabeler standpunt.

Zingeving en zinvinding

Dat velen ontkennen dat ons leven zin heeft of grote moeite hebben om de zin daarvan onder woorden te brengen, behoeft ons niet te verwonderen. Zonder het geloof in God als de Schepper van hemel en aarde is het moeilijk om daarover te spreken. Mens en wereld danken dan immers hun ontstaan aan een toevallige evolutie. En wie zich niet laat gezeggen door het Woord van God zal in zijn zoektocht naar zingeving in allerlei richtingen verdwalen.

De zin van het leven wordt alleen gevonden aan de voet van het kruis, waar God gevonden wordt door hen die door Hem zijn opgezocht.

De zin van het leven, Fokke Obbema; uitg. Atlas Contact; 368 blz.; € 22,99