Vrede in ruimte is wankel gegeven
De ruimte is van iedereen. Dat betekent onder meer dat de grenzen in het luchtruim niet in de ruimte gelden. Satellieten kunnen zich dus vrij ‘bewegen’. Daarmee valt er dus ook gemakkelijk een kijkje te nemen in vijandelijk gebied, om maar iets te noemen.
In die zin is de ruimte dus allang gemilitariseerd en is het niet vreemd dat de NAVO de ruimte wil toevoegen aan de traditionele oorlogsdomeinen. Dit betekent concreet dat voor aanvallen in de ruimte straks hetzelfde NAVO-principe moet gelden als voor aanvallen op land, te zee of in de lucht: een aanval op een van de twintig lidstaten is een aanval op alle. De ministers van Defensie van de lidstaten beraden zich woensdag vast op het voorstel, zodat het op de komende NAVO-top in december geagendeerd kan worden.
De NAVO maakt zich vooral zorgen over de mogelijkheid satellieten te hacken, waardoor het leven op de grond verregaand ontregeld kan worden. Militairen zijn van satellieten afhankelijk voor hun informatie, en bijvoorbeeld ook voor hun gps. Maar met een aanval op satellieten kunnen ook bankautomaten en het telefoonverkeer plat worden gelegd, of verkeerslichten worden gereguleerd. Daarnaast maken sectoren als de landbouw gebruik van satellieten voor belangrijke data.
„De ruimte is niet langer een goedaardige omgeving”, zei een woordvoerder van de NAVO na de laatste top. Het betekent voor NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg dat zijn organisatie defensief moet kunnen opereren in de ruimte. „De NAVO is niet van plan wapens te plaatsen in de ruimte”, maakte hij duidelijk. „Maar we moeten er wel voor zorgen dat onze missies en operaties de juiste ondersteuning krijgen.”
Dat klinkt redelijk. Feit is dat de strijdkrachten van landen als Rusland, China en India al speciale programma’s voor de ruimte hebben opgezet. De Amerikaanse president Donald Trump richtte afgelopen zomer een US Space Force op. De Franse president Emmanuel Macron heeft budget vrijgemaakt voor „de bescherming van Franse belangen” in de ruimte en ook de Britten denken die kant op.
Een gezamenlijke verdediging van de ruimte in NAVO-verband vraagt echter wel om goede afstemming over de politieke intenties. Trump heeft aangegeven dat het niet volstaat aanwezig te zijn in de ruimte, maar dat de Verenigde Staten die moeten beheersen. „We hebben Amerikaanse dominantie nodig.” In zekere zin zijn de Verenigde Staten overigens al dominant, omdat ze de meest geavanceerde statellieten beheren. Termen als „beheersen” roepen echter gemakkelijk andere associaties op dan enkel verdedigen.
Het is onder het Ruimteverdrag van 1967 verboden nucleaire wapens te plaatsen in het heelal. Vooralsnog houden alle landen zich daaraan. Maar er zijn veel spelers, waarmee er een vorm van wapenwedloop is ontstaan. Vrede in de ruimte is daarmee een steeks wankeler gegeven.