Meerderheid volwassenen voor euthanasie bij voltooid leven
Euthanasie moet in bepaalde gevallen mogelijk zijn, vindt 87 procent van de volwassenen in Nederland. Een meerderheid steunt het idee om euthanasie mogelijk te maken voor mensen die levensmoe zijn maar verder lichamelijk gezond.
Een ruime meerderheid wil euthanasie mogelijk maken voor mensen met vergevorderde dementie, als zij daar bij vol bewustzijn om hebben gevraagd. Dat geldt ook voor euthanasie voor ongeneeslijk zieke kinderen en mensen met ernstig psychische aandoeningen. Dat bleek dinsdag uit een enquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De cijfers verrassen zowel socioloog Wim Dekker als verpleeghuisarts Alfred Teeuw niet. „Voorstanders van euthanasie hebben de media zo goed bespeeld dat tegenstanders van euthanasie bijna verantwoordelijk worden gesteld voor het aandoen van ondraaglijk lijden”, zegt Dekker.
Hij wijst op de dominante waarde van autonomie. „Leven ontvangen wij niet meer, maar is ons eigen bezit. Dan moet je er dus ook mee mogen stoppen.” Ook dragen een langer leven, de vergrijzing en zorgafhankelijkheid van een kleine kring volgens de socioloog bij aan een grotere acceptatie.
„Euthanasie is erbij gaan horen”, constateert dr. Teeuw. Tien jaar geleden was het onder zijn collega’s nog een algemene overtuiging dat euthanasie niet nodig was bij goede palliatieve zorg. „Intussen is euthanasie daar een volwaardig onderdeel van.”
Vorige week was er in het nieuws dat jongeren kritischer zijn op abortus en euthanasie dan hun ouders. Toch verwacht Dekker „bepaald geen trendbreuk.” Wel een groeiend besef dat het leven ook zwaar kan zijn en dat lijden bij het leven hoort. „Oud worden in een context van een tekort aan zorg en voorzieningen met gemiddeld 1 a 2 kinderen die druk bezig zijn met hun eigen autonome levensproject wordt geen pretje. Euthanasie en verlangen naar de dood is naast de angst voor het fysieke lijden, zeer reëel, vooral een uiting van vereenzaming en een gebrek aan zinbeleving. Die nood zal alleen maar toenemen. En de omgeving zal steeds vaker opgelucht zijn als ma of pa besluit te willen stoppen”, stelt hij, wijzend op het feit dat er steeds meer rituelen voor een goede dood en een goed afscheid komen.
Religie speelt volgens het CBS een duidelijke rol bij meningen over euthanasie. Een ruime meerderheid van de christenen vindt dat euthanasie in bepaalde gevallen geoorloofd is. Dat vindt ook vier op de tien moslims, tegen 98 procent van de mensen die niet religieus zijn.
Dekker wijst erop dat de deelnemers van het onderzoek niet per se kennis van zaken hebben. „Mensen die zich baseren op nieuws, propaganda en eigen ervaringen.” Rondom levensmoe-zijn wordt in de media een dubbele boodschap afgegeven, ziet hij. „Als het over suïcide gaat, wordt steeds benadrukt dat het niet goed is en naar voor de nabestaanden. Een euthanasieverzoek vanwege levensmoeheid wordt het neergezet als een te respecteren, uiterste vorm van autonomie. En zelfs geromantiseerd met publicaties over een mooi afscheid. Blijkbaar is de meerderheid voor dat laatste beeld ontvankelijk.”Tegelijk heeft hij moeite met het verzet tegen euthanasie in orthodox-christelijke kring, dat „in de praktijk heeft geleid tot een plicht je oneindig te laten behandelen, het daarmee gepaard gaande lijden en natuurlijk sterven.”
Ook Teeuw signaleert onder christenen „ruis” die de discussie vertroebelt. Zo verstaan sommigen onder euthanasie ook het stoppen van een zinloze behandeling. „Terwijl het bij euthanasie echt gaat om een levensbeëindigende handeling op uitdrukkelijk verzoek door een arts.”
In het onderzoek zeggen vier op de tien mensen dat artsen een euthanasieverzoek moeten kunnen weigeren. Een even grote groep heeft de tegenovergestelde mening. Huisartsen zullen misschien een sterkere druk van familieleden ervaren naarmate de maatschappelijke acceptatie toeneemt, denkt Teeuw. Hij wijst op de wettelijke waarborg dat artsen een euthanasieverzoek niet hoeven in te willigen.
