„Ideaal zonnepark: met akkerbloem en paddenpoel”
Duurzaam Nederland is een akkoord en een doorbraak rijker. De complete milieubeweging schaarde zich woensdag achter het plaatsen van zonnepanelen op land. Tenminste, onder voorwaarden.
Natuurorganisaties hadden tot op heden een haat-liefdeverhouding tot zonneparken. Aan de ene kant juichten ze het opwekken van duurzame energie toe, maar aan de andere kant wilden ze niet dat dit ten koste ging van de natuur. Niet zelden stonden milieuclubs lijnrecht tegenover de ontwikkelaars van zonneakkers, tot in de rechtbank toe.
Nu lijkt alles anders. Woensdag presenteerde Holland Solar, brancheorganisatie voor zonne-energie, samen met onder meer de voltallige milieubeweging een gedragscode voor zonneparken.
Voorwaarts
Alex Kaat van Holland Solar was projectleider van de ”Gedragscode zon op land” en bracht de verschillende partijen samen. Hij ziet het document als een belangrijke stap vooruit. „Het is een steun in de rug om te weten dat we er uit zijn met deze kritische organisaties. De sector bindt zich in ruil daarvoor aan harde voorschriften. De komst van zonneparken leidde voorheen snel tot onrust. De vrees was dat het halve land vol met zonnepanelen zou komen te liggen.”
Nieuwe zonneparken moeten voldoen aan drie principes (zie kader). Daarbij horen concrete normen. Zo verplicht de sector zichzelf om ruimte tussen of rond panelen te laten. Een kwart van de oppervlakte van het gebied moet onbedekt zijn. Daarnaast moet de soortenrijkdom in het gebied erop vooruitgaan. „Onderzoek van Wageningen University naar zonnevelden toonde aan dat het volledig afdekken van de bodem leidt tot vernietiging van het bodemleven. Het duurt jaren om zoiets te herstellen. Wij spreken af dat er overal zonlicht en neerslag kan komen.” Zo’n driekwart van de bedrijven die werkzaam zijn in de zonne-energiebusiness zijn lid van Holland Solar. Alle leden van de brancheorganisatie zijn verplicht om zonneparken volgens de gedragscode te ontwikkelen. Doen ze dat niet en komen er klachten dan worden bedrijven hierop aangesproken en uiteindelijk publiekelijk aan de schandpaal genageld, aldus Kaat. „Dat wil natuurlijk niemand.”
Hoe ziet het ideale zonnepark eruit?
„Dat ligt bijvoorbeeld in een oksel van een knooppunt van snelwegen, een locatie waar je weinig mee kunt. Eromheen komt een mooie meidoornhaag. In het gebied wordt niet gespoten tegen onkruid. Verder groeien er allerlei inheemse planten en bloemen. Ook zijn er een paar waterpoelen uitgegraven. Daarmee is het een leefgebied voor insecten, vogels, amfibieën en zoogdieren. We willen de belofte voor zulke zonneparken waar gaan maken.
Tot slot profiteren de omwonenden van het park van de opbrengst van de opgewekte energie. Het is echt hun park.”
Ontbreekt er nog een wandelpad?
„Het park moet voor de veiligheid afgesloten zijn. Je wilt niet hebben dat er kinderen gaan spelen en daarbij onder hoogspanning komen te staan. Maar het kan wel. Bij sommige parken is een picknickplaats gemaakt en een plek waar je je elektrische fiets kunt opladen.”
Zijn zonneparken logisch in Nederland? Ons land is gelegen in een delta en heeft daarmee de beste landbouwgrond ter wereld.
„Lang niet alle gronden in Nederland zijn vruchtbaar. Sowieso komt zeker 90 procent van de panelen op daken van gebouwen terecht. De overige 10 procent op land. Met de code zien we toe op de locatiekeuze. De voorkeur gaat uit naar restgronden.
Het is dus niet zo dat er massaal landbouwgrond wordt omgezet in zonneweides. Tegelijk zie je dat zonneparken een oplossing kunnen bieden voor boeren in de knel. Misschien wel vanwege de stikstofproblematiek. Zij kunnen een deel van hun land verpachten of zelf omzetten in een zonnepark. Het levert dan spreiding van inkomsten op.”
Is met deze gedragscode gedoe rond zonneparken voorgoed voorbij?
„We gaan ervan uit dat er nu meer steun is voor zonneparken, omdat deze beter voor natuur en milieu, mooier en samen met omwonenden ontwikkeld zullen worden.”
Drie principes
In de gedragscode staan drie principes centraal:
Samen zonneparken ontwikkelen. Bij ieder project denken alle belanghebbenden –inclusief omwonenden– vanaf het begin mee over de locatie en de inrichting van het beoogde zonneveld.
Zonneparken leveren meer op dan alleen energie. De natuur moet er bijvoorbeeld op vooruitgaan. Zo kan de soortenrijkdom worden versterkt door het inzaaien van mengsels voor akkerbloemen. Ook kunnen omwonenden financieel profiteren van de opgewekte energie in het park.
Zonneparken zijn tijdelijk. Daarmee zijn ze dus niet te vergelijken met woonwijken of snelwegen. Dit principe heeft gevolgen voor het landgebruik: als de zonnevelden verdwijnen mogen ze geen sporen nalaten op of in de bodem. De gedragscode is ondertekent door diverse partijen. Naast brancheorganisaties Holland Solar en Energie Samen, ook Greenpeace, Milieudefensie, Natuurmonumenten, de Natuur- en Milieufederaties, de Vogelbescherming en de Nederlandse Vereniging Omwonenden Windturbines.
