Emotionele momenten waren er vooral wanneer de toekomst van de landbouw aan de orde kwam. Veel boeren reageerden bezorgd op een zinsnede over de CDA-langetermijnvisie. Die kon de indruk wekken dat de opstellers van de nota probeerden de geesten in de partij rijp te maken voor maatregelen ter reductie van de Nederlandse vleesexport.

De kou is inmiddels in de lucht. Oud-CDA-Kamerlid en voormalig Overijssels gedeputeerde Theo Rietkerk wierp zich zaterdag op als mediator. Op zijn aangeven wordt de gewraakte zinsnede aangepast.

Is die horde genomen, nu wacht een volgende uitdaging: die van het kortetermijnbeleid. Donderdag debatteert de Tweede Kamer over de oplossing van de stikstofproblematiek. Op die dag (en waarschijnlijk eerder) wordt ook duidelijk welke offers de coalitie, inclusief het CDA, voornemens is te vragen van de boer.

Een keur aan beleidsmatige keuzes passeert tijdens het beraad van ministeries en landbouwwoordvoerders de revue: van een minder strikt beschermingsregime voor alle kleinschalige Natura 2000-habitattypen tot het verminderen van de stikstofuitstoot van koeien door boeren te laten kiezen voor ander voer.

Ook provinciebestuurders van CDA-huize moeten knopen doorhakken, met name over de gebiedsgerichte aanpak. De CDA-fractie van Noord-Brabant distantieerde zich de afgelopen weken dusdanig van het bestuursakkoord dat ze eerder ondertekende dat de twee gedeputeerden van de partij vrijdagnacht besloten af te treden. Geloofwaardig verder functioneren kon in hun ogen niet meer.

Niet uitgesloten is dat ook CDA’ers in andere provincies voor het dilemma van ”opstappen” of ”meesturen en vuile handen maken” komen te staan.

Afwegingen maken is een precair proces dat behoedzaamheid vergt. Dat geldt zeker voor de volksvertegenwoordigers van een constructieve bestuurderspartij als het CDA. Boeren hebben gelet op de traditie van de partij zeker iets om het CDA op aan te spreken. Zij verwachten terecht dat het CDA geen medewerking verleent aan oplossingen waarin de rekening eenzijdig bij de agrarische sector worden gelegd.

Omgekeerd geldt echter ook dat het doen van een emotioneel appel op een partij idealiter iets is dat in wijsheid wordt gedaan. Boeren mogen het CDA niet overvragen, bijvoorbeeld door te eisen dat de partij zich in het stikstofoverleg op het uitgangspunt stelt dat voor de agrarische sector alles bij het oude blijft.

Offers brengen, doet pijn en bij het zo eerlijk mogelijk verdelen daarvan kan geen sector volledig worden ontzien.