Het symposium is een initiatief van het Amsterdam Centre for Religion and Sustainable Development aan de VU. Fotojournalist Kadir van Lohuizen liet foto’s zien van plekken op aarde, die hij tijdens zijn reportages had bezocht, waar mensen zichtbaar problemen ondervinden van zeespiegelstijging als gevolg van klimaatverandering. Van Lohuizen is onder andere bekend van zijn documentaireserie ”Na ons de zondvloed”, die momenteel op televisie wordt uitgezonden.

Groene patriarch

De reden waarom Bartholomeüs I voor het watersymposium als gastspreker is uitgenodigd, heeft te maken met het feit dat de leider van de Oosters-Orthodoxe Kerk, die zetelt in Constantinopel (Istanbul), bekend staat als de groene patriarch. De patriarch zet zich sinds zijn inwijding in 1991 actief in voor het behoud van de schepping. Paus Franciscus vroeg hem mee te helpen met het opstellen van de ecologische encycliek ”Laudato Si” die in 2015 door het Vaticaan gepubliceerd werd.

„Elk levend wezen is voor zijn voortbestaan op water aangewezen”, zegt de patriarch. „Van mensen in de steden, de vissen in de rivieren, en voor de pinguïns op Antarctica tot de olifanten in Afrika.” Met manier waarop we volgens Bartholomeüs de natuurlijke bronnen behandelen, en dan in het bijzonder water, negeren we de heilige dimensie van de schepping. „De bronnen van de aarde mogen door de mens gebruikt worden, maar behoren ten eerste God toe. Water is het teken van leven in heel de schepping. Het is ook het concept van redding.”

Heilig

In de oosters-orthodoxe traditie is water heilig. „Water wordt gebruikt om te zegenen. Christus werd in de Jordaan gedoopt. Maar het wordt ook voor de doop van individuen gebruikt als inwijdingsritueel. Er gaat een transformatieve kracht vanuit. Dat mogen we niet vervuilen.” De groene patriarch maant tot een duurzame omgang van ons water. „Dit is een opdracht van ons allemaal. Niet alleen van politici en industrieën, maar ook van religieuze leiders en gelovigen.”

„Water is de bron van al het geschapene”, stelt kardinaal Turkson. „Dat is wetenschappelijk bewezen. Water is ook de oorsprong van het menselijk leven.” De kardinaal legt uit dat het menselijk lichaam voor bijna tweederde uit water bestaat. „Zonder water kunnen wij niet bestaan. Als we dat water vervuilen zijn we gedoemd tot rampen. Slechts 3 procent van al het water op aarde is zoet.” Volgens de kardinaal zou de volgende wereldoorlog weleens over watertekorten kunnen gaan. „Delen van Zuid-Afrika lijden al 5 jaar onder extreme droogte. Dieren gaan dood en gewassen verdorren. Mensen zoeken naarstig naar nieuwe waterbronnen.”

Ghana

Turkson komt van oorsprong uit Ghana. „Daar komen de regens in juni. Daarom zaaien de meeste boeren maïs eind mei”, legt hij uit. „De kinderen gaan dan direct uit school naar huis om hun ouders te helpen met zaaien.” Maar dat is nu niet meer nodig, want er moet eerst gewacht worden of het wel gaat regenen. Het risico bestaat dat het zaad wordt verspild en er geen voedsel is. „Dit is de eerste praktijkles die Afrikaanse kinderen leren over de effecten van klimaatverandering.”

De kardinaal heeft ook hoop. „We kunnen zelf heel wat doen tegen klimaatverandering en waterverspilling. Dat zijn de keuzes die we maken met de portemonnee in onze broekzak. Hiermee kunnen we beslissen wat we in de supermarkt kopen. Het komt allemaal aan op consumentengedrag.” Turkson roept op om met de portemonnee de schepping duurzaam te onderhouden. „Dat kunnen we doen door bijvoorbeeld geen vlees te eten of sojaproducten te kopen die gemaakt zijn op basis van sojabonen die in de Amazone zijn verbouwd.”