Dit weekend werd de hereniging gevierd met een ceremonie in de Christus de Verlosserkerk te Moskou, de grootste kerk van Rusland, en een bezoek aan Sergiev Posad, waar het belangrijkste Russisch-orthodoxe klooster ligt. Belangrijke kopstukken van de Russisch-orthodoxe parochies in West-Europa namen deel aan de plechtigheden, onder wie aartsbisschop John, die de verklaring van eenheid in ontvangst nam en de leiding over de kerken van het aartsbisdom behoudt.

Constantinopel

Tot november vorig jaar hadden Russisch-orthodoxe kerken in West-Europa een hoge mate van zelfstandigheid, hoewel ze officieel onderdeel waren van het patriarchaat van Constantinopel. Een klein jaar geleden liet Constantinopel echter weten dat het aartsbisdom niet langer de vrijheid had om zichzelf te regeren en dat het zichzelf moest opheffen.

In een poging de Russische invloed in de West-Europese kerken tegen te werken, beval Constantinopel hun zich te voegen onder het directe bewind van de patriarch. Het besluit van Constantinopel zou betekenen dat het vergaande invloed zou hebben op wat er in parochies en bisdommen in West-Europa zou gebeuren. Het aartsbisdom was het er echter bijna unaniem over eens zichzelf niet op te heffen: 90 procent van de priesters en bisschoppen stemde tegen het bevel van Constantinopel.

Vervolgens koos 58 procent van de 186 bisschoppen en priesters om zich aan te sluiten bij het patriarchaat van Moskou. Dat zou in principe niet genoeg zijn voor de vereiste tweederdemeerderheid, maar aartsbisschop John ging toch verder met de gesprekken met Moskou. Naar zijn mening was dat de enige manier om de zelfstandigheid te behouden. Naar verwachting zullen enkele kerken die veel moeite hebben met het besluit zich onder het patriarchaat van Constantinopel voegen.

Adel

De Russisch-orthodoxe kerken in West-Europa zijn bijna allemaal gesticht als gevolg van de Russische Revolutie. Veel Russische adel vluchtte in 1917 voor de antireligieuze bolsjewieken die de macht grepen in Rusland en voor de bloedige burgeroorlog in de jaren daarna. Omdat de kerk in Rusland zeventig jaar lang vervolgd werd, voegden de kerken zich noodgedwongen onder Constantinopel, maar behielden een sterke eigen identiteit.

Wantrouwen

De keuze om terug te gaan naar Moskou is begrijpelijk, maar moet vooral gezien worden als poging om de zelfstandigheid te behouden. De verschillen tussen de Russische kerken in Moskou en die in West-Europa zijn groot: in Moskou is er veel wantrouwen jegens westerse kerkstromingen, terwijl de Russische kerken in West-Europa veel meer bereid zijn tot toenadering.

Het aartsbisdom van Russisch-orthodoxe kerken in West-Europa telt naar schatting ruim 100.000 leden en heeft zo’n honderd bisdommen, voornamelijk in Frankrijk.

Vier Russisch-orthodoxe kerken in Nederland vallen onder het aartsbisdom.