Aan het boek is de expositie ”De stad Gorcum 1662-1762” gekoppeld. De tentoonstelling is tot 31 oktober te zien in het Hendrick Hamel Museum in Gorinchem. De expositie is samengesteld door museumconservator Simon van de Pol en onderzoeker Fineke van Driel-Nieuwenhuis.

De belangstelling van Van de Pol (72) voor Statenbijbels werd gewekt toen hij er zelf een in bezit kreeg. Hij stortte zich op de geschiedenis van zijn familiebijbel en stuitte op interessante verhalen. „Onze Bijbel bleek een uitgave van Helmich Adriaansz van Cappel te zijn, een Statenbijbel die in 1662 in Gorinchem werd uitgegeven.”

Samen met Van Driel, onderzoeker bij het Statenbijbelmuseum in Leerdam, verdiepte Van de Pol zich in de Gorinchemse Statenbijbels. In 2010 bracht het tweetal het boekje ”Gorcum 100 jaar Bijbelstad” uit. In datzelfde jaar ontdekten ze in de kluis van de Grote Kerk van Gorinchem vier Statenbijbels waarover nauwelijks iets bekend was. Nader onderzoek resulteerde in een tweede boekje: ”Statenbijbels in de Grote Kerk van Gorinchem”.

Maar ook daar bleef het niet bij. „We kregen allerlei reacties, zochten zaken uit en stuitten op nieuwe feiten.” Dat leidde tot de verschijning van de tweede druk van ”Gorcum 100 jaar Bijbelstad”.

Ontsnapping

Het boekje en de tentoonstelling gaan over meer dan Bijbels alleen. „Ze zijn breder van opzet. Als je woorden als Bijbel of Bijbelstad laat vallen, haken veel mensen af. Vandaar dat we meer zaken belichten. Gorinchem was bijvoorbeeld de stad van de Van Arckels. Het titelblad van onze familiebijbel laat het wapen van Gorinchem zien én dat van Van Arckel. En het bevat een schets van de stad, met de oude Waterpoort.”

Interessant is ook het vermoeden dat de kist waarin Hugo de Groot uit Slot Loevestein ontsnapte, een kist was waarmee Bijbels werden vervoerd. „We denken dat Helmich van Cappel betrokken was bij die ontsnapping. Naast zijn boekhandel was een poortje waardoor De Groot de stad werd binnengesmokkeld. Van Cappel deelde de binnenplaats en het poortje met koopman Van Daetselaar, in wiens huis De Groot zich vervolgens verkleedde.”

In de expositie wordt volop aandacht besteed aan de Gorinchemse Statenbijbels. „Gorinchem was de zevende stad in ons land waar Bijbels werden gedrukt. Tussen 1662 en 1762 verschenen er twintig uitgaven. Dat aantal laat zien hoe belangrijk de stad in die periode was.”

Ook dat komt in de expositie naar voren. „Gorinchem was een rijke regentenstad. Van de 6000 inwoners waren er 1500 in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie of de admiraliteit op de Maze. Er voeren schepen die de naam ”Gorinchem” droegen. De stad was vol prachtige tuinen en lusthoven. Handel en nijverheid floreerden en kunstenaars vestigden zich in Gorinchem.”

De Bijbels vormen echter het hart van de expositie. Er staat onder meer een vitrine van het Statenbijbelmuseum met materiaal om Bijbels te restaureren.