EU bereikt deal over brexit met Londen
Britse en Europese onderhandelaars hebben donderdag rond het middaguur een doorbraak bereikt in de gesprekken over de brexit. Dat betekent dat de EU-top donderdagmiddag kan beginnen met een concreet voorstel voor een brexit op 31 oktober.
Donderdagochtend leek het er lang op dat de top zonder voorstel zou beginnen, wat de kans op een afspraak zou verkleinen.
Een brexitdeal is belangrijk omdat het Britse vertrek anders eind deze maand niet kan doorgaan of dat het uitloopt op een no-deal-brexit. In dat laatste geval vrezen alle partijen grote economische gevolgen.
De Britse premier Johnson sprak donderdagmorgen van een „nieuw en geweldig akkoord.” EU-Commissievoorzitter Juncker sprak van een „eerlijke en evenwichtige overeenkomst”.
Het moeilijke punt is nog steeds de grenskwestie tussen Ierland en Noord-Ierland. Volgens de berichten aan het eind van de ochtend zou de EU bereid zijn het zogeheten Ierland-protocol te wijzigen.
Deze doorbraak is geen garantie dat deze deal het ook haalt. Donderdagochtend meldde de Noord-Ierse gedoogpartner van Johnson dat het tegen de douaneregeling van brexit bleef. In de plannen van premier Johnson kan de Stormont (het Noord-Ierse regionale parlement) meebeslissen.
De DUP staat er echter op dat hiervoor een meerderheid in beide gemeenschappen moet zijn. Het vredesakkoord uit 1998 voorziet erin dat gevoelige zaken niet met een eenvoudige meerderheidsstemming voor alle groepen kunnen worden geregeld. Hiervoor moet een meerderheid zijn in beide gemeenschappen van Noord-Ierland. Dat betekent dat de (Brits georiënteerde) unionisten moeten instemmen alsmede de (Iers georiënteerde) nationalisten. Beide groepen verkeerden tussen 1969 tot 1998 in een burgeroorlog, en het Goede Vrijdagakkoord probeert de gevoeligheden te beschermen.
Falklandoorlog
De DUP vindt dat de brexit zo’n gevoelige kwestie is. Dus ook al zou de brexitdeal in het Lagerhuis in Londen worden aangenomen, dan kan een essentieel deel daarvan nog in de Stormont in Belfast worden weggestemd.
Ook is niet duidelijk hoe groot de steun in het Britse Lagerhuis zelf is. De Conservatieve regering van premier Boris Johnson kan niet langer rekenen op een meerderheid van het huis. Het Lagerhuis heeft voor komende zaterdag een vergadering gepland. Dat is de eerste keer sinds de Falklandoorlog van 1982.
Bemoedigend
Premier Mark Rutte noemt het behalen van een principeakkoord over de brexit „heel bemoedigend nieuws. We gaan nu naar de tekst kijken”. Hij zei dat in Brussel voorafgaand aan een EU-top.
„Een deal is beter dan een no-deal.” Dat is alles wat het Havenbedrijf Rotterdam over het nieuwe brexitakkoord wil zeggen. Volgens een woordvoerder moet de overeenkomst tussen Brussel en Londen onder meer nog langs het Britse parlement, vandaar dat hij het nog te vroeg vindt om met een uitgebreide reactie te komen.
De brexitstuurgroep van het Europees Parlement reageert met enig wantrouwen op het principeakkoord over de brexit. Brexitcoördinator en Europarlementariër Guy Verhofstadt sluit niet uit dat de Britten de schuld zullen afschuiven op de EU als de deal uiteindelijk geen goedkeuring krijgt.
De stuurgroep van het parlement, dat ook moet instemmen met de deal, was in een eerste reactie niet positief over het akkoord, zei de Belgische oud-premier in Brussel. Hij betwijfelt of de overeenkomst voldoende garanties biedt voor Ierland.
Als de EU-regeringsleiders het akkoord goedkeuren, zal het EU-parlement eerst afwachten of er steun is in het Britse parlement, aldus Verhofstadt. Hij wees erop dat het Lagerhuis een akkoord al drie keer eerder heeft afgewezen.
De nieuwe brexitdeal geeft vertrouwen dat het „gevreesde horrorscenario van een no-dealbrexit” vermeden kan worden. Dat zeggen ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland.
„We hopen dat ondanks de precaire situatie in het Britse parlement zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk dit weekend tot een definitief akkoord kan komen. Dat is namelijk essentieel om ondernemers weer echt vertrouwen te kunnen geven in een goede brexitafloop”, schrijven de belangenbehartigers van het Nederlandse bedrijfsleven in een eerste reactie.
VNO-NCW en MKB-Nederland moeten de exacte details van de nieuwe afspraken nog bestuderen. „Bepalend voor de handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk is verder niet alleen dit akkoord, maar vooral ook het Toekomstakkoord over de handel en investeringen dat nog volledig moet worden uitgewerkt en daarvan staan alleen nog maar enkele politieke hoofdlijnen vast. Het echte werk moet dus nog gaan gebeuren.”
