„Het kabinet wil ons boeren de nek omdraaien.” Te midden van talloze ronkende tractors legt veeboer Gerard van Valkengoed uit waarom hij naar De Bilt is afgereisd. Net als andere demonstranten vertrouwt hij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voor geen stuiver. Dat instituut doet „verkeerde metingen” om de stikstofmetingen in de landbouwsector vast te stellen.

Mismetingen

Spandoeken op tractoren laten aan duidelijkheid niets te wensen over: ”Rijksoverheid instituut voor mismetingen”, ”Holland klem door het RIVM” en ”Beleid gemaakt op fout rapport, maakt voedselproducent kapot”.

Gadegeslagen door duizenden boeren gebruikt voorman Jeroen van Maanen van actiegroep Farmers Defence Force rond tien uur minstens zo robuuste woorden. „Wij worden gebeten door de boze stikstofwolf.” Hij houdt de menigte voor dat het RIVM „dubieus, oncontroleerbaar, frauduleus” werkt en onderzoeken „bewust manipuleert.” „Het RIVM speelt met medeweten van de minister jarenlang de vermeende onschuld.”

Gaat hij met die bikkelharde kritiek op een gerespecteerd instituut niet te ver? „Nee, absoluut niet”, reageert hij desgevraagd. „Het RIVM levert broddelwerk. Als we niet oppassen gaat de landbouw de afgrond in op basis van valse cijfers.”

Ook Jan Cees Vogelaar, voorzitter van het zogeheten Mesdag Zuivelfonds, legt het RIVM op de pijnbank. „Het RIVM doet luchtconcentratiemetingen en die worden omgerekend naar depositie (stikstofuitstoot in de natuur, JV). Maar dat model is nog nooit gevalideerd met metingen op de grond.”

Een ander geluid klinkt uit de mond van Coen Berends, zegsman van de RIVM, aanwezig op het actieterrein, niet ver van het instituut in De Bilt. „Wij blijven staan achter onze wijze van meten en berekenen. Ons onderzoek is robuust en wetenschappelijk verantwoord. Gecheckt door onderzoekers uit binnen- en buiteland. Al is er altijd wetenschappelijke discussie mogelijk. We stellen vast dat de agrarische sector verantwoordelijk is voor 46 procent van de stikstofuitstoot. Als we een andere rekenmethode gaan hanteren, zakt dat percentage echt niet naar 6 procent.”

Berends stelt dat het RIVM „transparant” is over de onderzoeksmethodiek. „Mensen kunnen inzage krijgen in onze rekenmethoden. Het grootste deel van de gegevens staat online.”

Of hij zich te midden van duizenden verontwaardigde boeren in het hol van de leeuw begeeft? „Wij zijn niet tegen de boeren. In veel projecten werkt het RIVM met hen samen. Ik snap de bezorgdheid van de boeren. De cijfers pakken vervelend voor hen uit, maar daarmee zijn ze nog wel terecht.”

Op een parkeerplaats bij Utrecht staat boer Pier Gerbrandy (20). Samen met andere jonge Friezen trekt hij ten strijde tegen het „wanbeleid” van de overheid. Dat hij om twee uur uit bed moest, deert hem niet. Ook hij laakt de werkwijze van het RIVM. „Dat moet geen conclusies trekken op basis van modellen, maar moet échte metingen uitvoeren. De boer verdient duidelijkheid en eerlijke onderzoeken, om een goede toekomst op te kunnen bouwen.”

Volg ons liveblog