„Het is heel makkelijk in Nederland een bedrijf op te richten”, zegt UvA-hoogleraar Henk Volberda, die meewerkte aan de ranglijst. De voorbije jaren zijn volgens hem een aantal bureaucratische hobbels voor het beginnen van een bedrijf weggenomen. Bovendien telt Nederland veel snelgroeiende bedrijven, die vaak innovatief zijn. „Ook is er in het onderwijs veel aandacht voor ondernemerschap, niet alleen op universiteiten maar ook op de middelbare scholen.”

Hierdoor stijgt Nederland volgens het WEF van de derde naar de tweede plek als het gaat om een „dynamische economie”, na de Verenigde Staten. Daarbovenop profiteert Nederland van stabiele overheidsfinanciën en sterke instituties zoals onafhankelijke rechtspraak. De van oudsher open economie van handelsland Nederland draagt ook bij aan het vermogen tot concurreren.

Zwakke plekken zijn er ook. Nederland scoort slechter als het gaat om vernieuwing op de lange termijn. De publieke en private investeringen in onderzoek, technologische ontwikkeling en ICT lopen bijvoorbeeld steeds verder achter op die van Duitsland, de VS en Zwitserland, die hierin de kroon spannen. Daarmee dreigt Nederland belangrijke kennis over „sleuteltechnologieën” als kunstmatige intelligentie of cloudsoftware mis te lopen, zegt Volberda.

Daarin moeten overheid én bedrijfsleven dan ook blijven investeren, vindt staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer. Maar ze noteert tevreden de „mooie en verdiende complimenten voor onze ondernemers, hun werknemers en onze kennisinstellingen”.

VNO-NCW en MKB-Nederland spreken van een „prachtige momentopname waar we trots op mogen zijn”. De werkgeversorganisaties zien tegelijk uitdagingen. Met de juiste investeringen, bijvoorbeeld uit het aangekondigde toekomstfonds, is het mogelijk de vierde plek te behouden, stellen ze.

Singapore scoort wereldwijd het beste op het vlak van concurrentiekracht. De Zuidoost-Aziatische stadstaat neemt de toppositie over van de VS, nu tweede. De derde plek is voor Hongkong. De lagere Amerikaanse notering is volgens Volberda niet los te zien van de handelsbarrières die het land opwerpt. „Als je de economie afschermt, zijn bedrijven minder geneigd te investeren in bijvoorbeeld innovatie om te blijven concurreren.”